de regisseur

Hét mediavakblad Broadcast Magazine bestaat deze maand 25 jaar! Dit weekend plofte nummer 340 op de deurmat. Alweer een schitterende glossy vol verhalen uit Omroepland. Ook in dit gouden decembernummer mocht ik de column Point Of View verzorgen. Deze keer gaat het over 'de regisseur'. Voor alle nieuwsgierige collega's die een abonnement niet kunnen betalen volgt hier de tekst:

Stiekem zou ik best wel willen regisseren. Net als veel van mijn cameracollega’s denk ik met enige regelmaat dat ik het beter weet. Soms jeuken mijn handen. Vooral omdat regisseren een geweldig vak is. Maar de hamvraag is of ik het kan. Die vraag is overigens lang niet aan alle regisseurs gesteld, maar dat terzijde.

Zou ik een goede meer-cameraregisseur zijn? Kan ik morgen een regiewagen binnenlopen en de rol van regisseur overnemen? Natuurlijk niet! Om te beginnen ontbreekt het mij aan ervaring en routine. Ik heb wel ideeën over regie, maar om een visie ook in de praktijk uit te voeren, dat is andere koek. Zeker als ik direct het niveau moet benaderen van alle regisseurs die ik hoog heb zitten. Ik heb het een paar keer geprobeerd en weet inmiddels dat het niet eenvoudig is.

Een goede regisseur ziet alles. Hij of zij heeft het overzicht, zowel inhoudelijk als technisch verstand van zaken, laat zich niet zomaar afleiden en het is een aangename persoonlijkheid die zelfs in stresssituaties rust uitstraalt. Een regisseur moet minimaal drie dingen tegelijk kunnen. Kijken, aanwijzingen geven en knopen doorhakken.

Regisseren is vooral leiding geven. Een goede ploeg om je heen verzamelen en die vakmensen vervolgens ook het vertrouwen geven. Bepalen waar het inhoudelijk om draait. De ploeg motiveren.

Het werkt beter om schouderklopjes uit te delen op de momenten waarop iets moois gebeurt dan een crew afkraken zodra er iets mislukt, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Natuurlijk moet een televisieregisseur duidelijk zijn en er iets van zeggen als het hem of haar niet bevalt. Het liefst kort en krachtig. Op een heldere wijze, zonder kostbare tijd te verdoen aan negatief geklets. En dan weer door. Het is prettig als er vanuit de regiewagen begrip is voor lastige situaties op de vloer. Alleen zo durven cameramensen op het scherpst van de snede te draaien en de risico’s te nemen, waar programma’s doorgaans beter van worden.

Ik ken helaas ook opgefokte vingerknippers die zonder al te veel kennis van zaken op de regisseursstoel terecht zijn gekomen. Visieloze ‘plaatjeskijkers’ die beter kunnen aangeven wat ze niét willen dan wat ze wél willen. Die hoofd en bijzaken niet kunnen scheiden. Die uit pure onmacht gaan schreeuwen.

Ik heb meegemaakt dat een regisseur met jarenlange ‘ervaring’ niet eens wist dat cameramensen (nog steeds) in zwart-wit zoekers kijken. Om over kennis van lenzen nog maar te zwijgen. Er zijn regisseurs die niet in hun hoofd hebben hoe de camera’s gepositioneerd zijn.

Er zijn genoeg haantjes die menen dat ze de brulboei moeten uithangen om als regisseur indruk te maken. Zij denken dat een programma beter wordt wanneer je een ploeg onder druk zet. Het afzeiken van welwillende cameramensen, die soms even de mist in gaan, is voor een bepaald slag regisseurs de enige methode. Of diep zuchten in het microfoontje van de intercom. Maar al dat schelden en tieren is een stijl die al lang niet meer werkt. Mijn bijdrage wordt er in elk geval nooit beter van als zo’n blaffend baasje in mijn nek hijgt.

Ik vraag me soms af hoe het kan dat zulke figuren telkens weer de kans krijgen, terwijl er genoeg regisseurs in Omroepland rondlopen die een ploeg beter maken door het geven van duidelijke aanwijzingen, die dolenthousiast zijn en tegelijkertijd koelbloedig blijven. Lang leve de regisseurs die moeiteloos bewerkstelligen dat iedereen voor ze door het vuur gaat. Dat zijn persoonlijkheden waar je wat van kan leren.

Het is best jammer dat regisseurs wel mogen bepalen met welke cameramensen ze willen werken, maar dat het nooit eens andersom is…