de studio

Camerawerk voor televisie kan je grofweg indelen in twee stromingen: ‘ENG’ en ‘Meercamera’.

Onder ENG (Electronic News Gathering) valt in principe alles wat wordt opgenomen met camera’s voorzien van een in- of aangebouwde recorder en waarvan het beeldmateriaal voor uitzending nog langs de montage moet. Denk aan alle reportages voor nieuws- en actualiteitenprogramma’s, maar ook de filmpjes van Vroege Vogels en Het Klokhuis. Het gaat van documentair tot reisprogramma. Van eenvoudig drama tot reality-tv. In de meeste gevallen wordt gewerkt met slechts één camera.

Meercamera betreft alle programma’s vanuit studio’s en registraties van evenementen, concerten of sport met meerdere camera’s tegelijk. In dat geval zijn de camera’s verbonden met een vaste regieruimte of grote regiewagen, waarin een regisseur kiest uit alle beelden die hem of haar op dat moment worden aangeboden. 

ENG en meercamera kan je zien als twee werelden met ieder zijn eigen specialismen. Lang niet alle cameramensen zijn op beide fronten actief. Bij de grote facilitaire bedrijven zijn het verschillende afdelingen, die qua planning niet altijd even goed met elkaar samenwerken. Voor mij was dat een van de redenen waarom ik zes jaar geleden ben gaan freelancen. Ik vind beide disciplines even interessant en wilde na tien jaar in vaste dienst bij een ENG-bedrijf weer meer meercamera gaan doen.

Er is natuurlijk een bepaalde overlap. Een shot is een shot, maar de ‘skills’, waarvan men verwacht dat een cameraman ze in huis heeft, zijn bij een ENG opname anders dan bij een meercamera productie. Een ENG cameraman doet zijn eigen diafragma en plaatst meestal zelf het licht. Bij een meercamera-situatie wordt dat geregeld door andere vakgebieden, maar moet de cameraman precies weten wat de andere camera’s in beeld hebben en wanneer hij of zij door het shot van een collega dreigt te lopen.

Bij een een-camera productie kan de cameraman in veel gevallen zelf bepalen hoe hoog hij de lat legt. Hij is vaak meer zelf regisserend. Zo bepaalt hij bijvoorbeeld zelf met hoeveel of weinig scherptediepte hij een shot maakt. Of hij wel of niet gaat zoomen. Wanneer hij stopt met bewegen. En als het even niet lekker uitkomt, kan hij de take nog eens opnieuw doen.

Tijdens een grote live uitzending moet het beeld scherp zijn vanaf het moment dat het rode lampje gaat branden tot het moment waarop het weer dooft. De cameraman heeft niet in de hand waar het stopt. Het is aan de regisseur of de schakeltechnicus die bepaalt wanneer het genoeg is geweest.

Ik ben een televisiedier. Alle vormen en stijlen wil ik ontdekken. In principe staat bijna elke tv-productie op mijn bucketlist. Ik ben bijvoorbeeld geen heel groot voetballiefhebber, maar het is een hele uitdaging om een wedstrijd technisch en inhoudelijk goed in beeld te brengen. Van een stevig politiek debat, op het scherpst van de snede, word ik net zo vrolijk. Of van klassiek ballet. Een wielerkoers, de intocht van Sinterklaas, Pinkpop of Koningsdag, het is allemaal even spannend. Het draaien van een mooi filmpje over paling kan ook heel complex zijn. Camera technisch, inhoudelijk, maar ook je sociale vaardigheden spelen elke dag een belangrijke rol.

Een goede cameraman is als een kameleon, die zich altijd en overal aanpast aan de situatie en de mensen om hem heen. Het is de variatie die mij aanspreekt, maar het is ook de kunst om onder alle omstandigheden te leveren wat een opdrachtgever graag wil zien. De lessen uit de meercamera neem ik mee naar ENG en andersom. Ik hoef niet overal de allerbeste in te zijn; ik vind voor mijzelf de veelzijdigheid belangrijker. Het allerliefst ben ik allround inzetbaar.

Daarom was ik deze week zo blij dat ik twee dagen mocht meedraaien tijdens de opnamen van The Voice Kids. Dat was op het Mediapark in Studio 24. Laat dat nou een plek zijn waar ik nog niet eerder had gewerkt. Want hoewel mijn werkpakket inmiddels keurig is verdeeld tussen ENG en meercamera kom ik zelden in een studio. Dat is voor mij een heel nieuw terrein: de televisiefabriek. Met alle respect overigens, maar hier wordt televisie aan de lopende band gemaakt en dat is ook een fascinerend facet van het vak.

Ik heb twee lange dagen mijn ogen uitgekeken en gezien hoe mijn collega’s van DutchView dit type camerawerk tot kunst weten te verheffen. Razendsnel, doeltreffend en alle emoties op het juiste moment in het beste kader gevangen. Rete strak, zonder elkaar in de weg te lopen.

Voor mij voelde het alsof ik in een warm bad terecht kwam. Het is niet altijd zo dat je als freelance cameraman direct helemaal in een nieuwe ploeg wordt opgenomen. Dat iedereen bereid is om je wegwijs te maken. Laat staan dat ze allemaal graag willen helpen met praktische tips en handige trucjes. Ik vond het super leuk en heel leerzaam in die grote studio. Dat had ik, verwend als ik ben, heel eerlijk gezegd, vooraf niet helemaal verwacht.