prettig gesprek

Dagboek van een ZZP'er in crisistijd

nr. 38 / dag 123

Twee weken geleden schreef ik over de online sessie van Broadcast Media Society, waar ik het als ‘inbeller’ aan de stok kreeg met Georgette Schlick, de CEO van Fremantle Nederland. We hadden op zijn zachtst gezegd een meningsverschilletje over de tarieven van ZZP’ers in de mediawereld. Schlick zei dat door de crisis budgetten zwaar onder druk staan, er de komende jaren veel minder programma’s geproduceerd worden, dat daarom iedereen water bij de wijn zou moeten doen en er alleen nog werk voor freelancers zou zijn als die bereid waren om flink met hun tarieven te zakken. Ze noemde daarbij een percentage van twintig procent. Ik viel van mijn stoel en schreef uiteindelijk, na een week piekeren, een verhaal waarin ik mijn teleurstelling en ongenoegen niet onder stoelen of banken stak. 

Dat werd door velen in ons wereldje gelezen en leidde met name onder ZZP’ers tot grote ergernis. Al een dag later stond Georgette Schlick op mijn voicemail. Zo had ze het nooit bedoeld. Ze nodigde mij uit voor een kop koffie, zodat ik kon uitleggen waarom het volgens mij niet mogelijk is om met de tarieven van freelance cameramensen te zakken en dan zou zij uitleggen waar de grote producenten op dit moment mee worstelen. Die uitnodiging heb ik uiteraard met twee handen aangegrepen.  

De vorige week maandag spraken we elkaar in Amsterdam. Ik had me super goed voorbereid. Niet vaak heb ik mijn eigen boekhouding zo gedetailleerd bestudeerd. Ook heb ik uitgebreid overlegd met een grote groep collega freelancers en ik heb gesproken met zeer ervaren cameramensen die in vaste dienst zijn. Ik had boekhouders gesproken, uitgezocht wat de winst van RTL in 2019 was en ik wist wat een freelance tegelzetter, stukadoor en automonteur verdienen.

Een groot deel van die bagage bleek overbodig. Om te beginnen bood Georgette Schlick uitgebreid haar verontschuldigingen aan voor de uitspraken die ze had gedaan bij de Broadcast Media Society en dan met name de door haar genoemde 20% tariefdaling. Ze begreep zelf ook wel dat dit niet realistisch is en legde uit dat haar opmerking voortkwam uit frustratie, die zij zelf ervaart door de enorme druk die door de zenders momenteel op de programma budgetten wordt gelegd. Deze budgetten zakken dus wel degelijk met 20%.

Omroepen zeggen dat ze door tegenvallende reclame-inkomsten genoodzaakt zijn om fors te bezuinigen op alle budgetten van producties. Daarnaast zijn er allerlei coronamaatregelen die extra geld kosten, wat niet of slechts gedeeltelijk wordt vergoed. Ook lopen de producenten grote financiële risico’s, omdat door deze pandemie veroorzaakte schade door geen enkele verzekering wordt gedekt. Dat alles nam niet weg dat ze oprecht spijt had van haar veel te koele reactie op mijn hulpvraag namens alle gedupeerde freelancers. 

Alleen was ik niet gekomen voor excuses. Ik wilde heel graag uitleggen hoeveel (of juist weinig) een freelance cameraman aan het eind van alle afrekeningen overhoudt aan een dag filmen. Dat de tarieven voor freelancers aan de facilitaire kant van onze branche al tien jaar lang hetzelfde zijn. Iedere keer als we er net een beetje bij hebben gesnoept moet het er vervolgens weer om een of andere reden vanaf. Soms direct, vaak indirect. Aan de andere kant blijven de kosten stijgen. Onder de streep verdienen we dus ieder jaar iets minder. Ik in ieder geval wel. En dan ben ik nog iemand die vaak te horen krijgt dat ik ten opzichte van veel collega’s een dure jongen ben.

Ik had een heel mooi overzicht bij me met daarop het aantal dagen dat ik vorig jaar heb gewerkt, het aantal weekenden (35!), het aantal verschillende opdrachtgevers, de facturabele uren, mijn omzet, de bedrijfskosten, de kosten voor pensioen en mijn AOV, de belastingen en wat er dan onder de streep overblijft voor mij en de drie aandeelhouders bij mij thuis. Het is een beetje appels en peren vergelijken, maar dat komt aardig in de buurt bij het netto salaris van een ervaren cameraman die in vaste dienst is bij NEP. Of in ieder geval wat ik daar zelf elf jaar geleden nog verdiende. 

Ik heb in zekere zin mijn vrijheden en in ieder geval geen baas waar ik naar moet luisteren, maar het leven van een freelance cameraman is zeker geen vetpot. Voor het bedrijfsrisico dat ik loop krijg ik niks. Het is niet eenvoudig om een buffer (die ik na deze crisis opnieuw moet aanvullen) op te bouwen. Dus in mijn ogen is het onmogelijk om nog te snijden in de tarieven van freelance cameramensen en al helemaal niet in de tarieven van geluidsmensen die sowieso al substantieel minder krijgen. Als je daar in snijdt is het voor die jongens veel lucratiever om een brommertje aan te schaffen en pizza’s te gaan bezorgen. De problemen van RTL, de NPO en alle producenten kunnen wij niet oplossen door weer een beetje water bij de wijn te doen.

Georgette Schlick was het met mij eens. Vervolgens hebben we samen zitten brainstormen hoe we dan de aankomende financiële crisis in Omroepland te lijf moeten gaan. We deelden samen de visie dat er waarschijnlijk minder geproduceerd zal gaan worden, omdat er minder geld in de markt is. En dat wat geproduceerd wordt zal voor een substantieel lager budget gemaakt moeten worden. Als we niet willen dat de makers (daaronder verstaan we dan ook de facilitaire spelers) daarvan de dupe worden, dan zullen we moeten kijken hoe we nog efficiënter kunnen produceren. Wellicht moeten we met andere technieken gaan werken en waarschijnlijk ook met minder mensen.  

Ik vrees dat onze sector gaat afslanken, dat bedrijven kleiner worden en dan blijven er uiteindelijk ook minder freelancers over, maar we moeten er wel voor zorgen dat de mensen die overblijven er ook van kunnen leven. Ervaren, creatieve en innovatieve krachten wil je binnenboord houden, maar dat zijn ook de mensen die als eerste iets anders gaan doen als je blijft rommelen aan hun dagprijzen. Dus moeten we in onze hele sector stoppen met het telkens weer uitknijpen van mensen. Dat geldt overigens niet alleen voor de freelancers, maar ook voor het personeel dat bij facilitaire bedrijven in vaste dienst werkt.

We kwamen samen tot de conclusie dat dit wel makkelijker gezegd is dan gedaan. Ik heb als freelancer last van collega’s die niet verzekerd zijn, geen pensioentje opbouwen en dus eerder kunnen zakken met hun dagprijs dan ik. Hetzelfde geldt voor grote producenten als Fremantle. Zij kunnen ook niet oneindig zakken met hun tarieven. De kleinere producenten feitelijk ook niet, maar uit noodzaak doen ze dat wel, met alle gevolgen voor de facilitaire partijen van dien. En door alle concurrentie is het natuurlijk voor opdrachtgevers op alle niveaus interessant om mensen en bedrijven tegen elkaar uit te blijven spelen.

Juist daarom is het zo ontzettend belangrijk dat we met elkaar spreken. Het gesprek met Georgette Schlick was buitengewoon prettig, verhelderend en in mijn ogen super nuttig. We moeten elkaar blijven vertellen hoe ons speelveld in elkaar steekt. Niet alleen op managementniveau, maar ook af en toe van beneden naar boven. 

Ik was heel blij met de uitnodiging. Natuurlijk zal onze wereld nu niet op slag veranderen en zal het ook niet zo zijn dat Fremantle of een van de andere grote producenten alle cameramensen gaat bellen met de mededeling dat ze vrolijk wat meer mogen factureren, maar ik weet zeker dat Georgette Schlick door dit gesprek anders naar de situatie van de freelancers kijkt. Dat zie ik als grote winst. Onze fittie is zeker niet voor niks geweest.