4 januari 1997 - Elfstedentocht

Toen Henk Kroes, de voorzitter van de Vereniging de Friesche Elfsteden, op donderdag 2 januari 1997 de legendarische woorden ‘It giet oan!’ uitsprak, stond ik in de studio van AT5. Daar, aan de Reguliers Dwarsstraat in Amsterdam, namen we die dag een interviewprogramma met Pieter Jan Hagens op. Regisseur van dienst was Pim Marks. Ik weet dat nog heel goed, omdat ik tussen de repetitie en opname snel de stad in ben gehold om een paar extra dikke sokken te kopen. Handschoenen, oorwarmers en een lange onderbroek. De volgende morgen, in alle vroegte, reed ik voor Studio Sport richting Friesland. Ik had naast de camera ook de acculader ingeladen, een grote tas met reservekleding en mijn toilettas. Geluidsman Ruud vond dat allemaal overdreven. Hij was echt niet van plan om twee dagen in Friesland te blijven, maar ik was vastberaden. Ik moest en zou bij de Elfstedentocht zijn.

In 1985 had ik, als twaalf jarig mannetje, van begin tot eind voor de buis gezeten. Ik had zelfs een Elfstedentochtplakboek gemaakt en ik heb er een spreekbeurt over gehouden. Een jaar later moest ik van mijn ouders gewoon naar school, ondanks het feit dat ik zei dat ik ziek was. Die middag kwam ik echt met 39 graden koorts thuis, maar had ik wel gemist dat Evert van Benthem voor de tweede keer de Tocht der Tochten won. Ik las toen al alles over de gigantische operatie die nodig was om dit evenement op tv te brengen. In de jaren ’80 had regisseur Martijn Lindenberg 43 camera’s tot zijn beschikking.

Twaalf jaar later waren het er meer dan 70. In de vroege ochtend van 3 januari 1997 passeerden we op de A6 tussen Almere en Lemmer de ene na de andere televisiewagen. Sonotech, Cinevideogroep, het NOB en de groene straalwagens van de PTT, allemaal op weg naar de Friese elf steden. Die dag heb ik met verslaggever Jeroen Grueter verschillende reportages gedraaid voor het Sportjournaal. We waren onder andere in Sneek met een paar kanshebbers. Ook was ik in bij de inschrijving in Leeuwarden. Daar liep ik Henk Kroes tegen het lijf. De voorzitter van de Elfstedenvereniging werd omringd door cameraploegen, maar een jaar eerder had ik met hem een reis naar Senegal gemaakt, voor een programma over het werk van de Novib. Tot grote verbazing van de mensen om hem heen begroette hij mij uiterst hartelijk en nam hij heel even de tijd om met mij te spreken over het warme weer in Dakar.

In de loop van de die dag werd mij vanuit Hilversum gevraagd of ik voor de NOS in Friesland wilde blijven. Geluidsman Arend-Jan Dimmendaal zou Ruud vervangen en wij werden gekoppeld aan verslaggever Rob Labree. Met z’n drieën hebben we die nacht een paar uur geslapen in een huisje op een vakantiepark tussen Leeuwarden en Drachten.

Op 4 januari 1997 stond ik als 24-jarig broekie in alle vroegte bij de start van de Elfstedentocht in Leeuwarden. We maakten daar een item over de enorme berg schoenen die achter bleef in de Zwettehaven. Een paar uur later maakten we een interview met de wedstrijdleider over het feit dat Piet Kleine was vergeten te stempelen in Hindeloopen. Dat bandje brachten we naar de regiewagens op de Bonkevaart en daar kregen we een bijzondere nieuwe opdracht.

Of wij bij de finish, voor de grote rechtstreekse uitzending van Studio Sport, de nummer twee wilden opvangen? Ze zouden de winnaar live volgen en indien mogelijk om een eerste reactie vragen. Ondertussen moesten wij dan met een losse camera, de LDK491 waar nog BetacamSP bandjes in zaten, achter de verliezer aan. Ik was bloednerveus. Niet eerder had ik in mijn korte carrière een shot gemaakt dat door zoveel kijkers zou worden gezien. Heel Nederland zat voor de buis.

Terwijl we op de Bonkevaart stonden te wachten op de beslissende eindsprint, heb ik wel tien keer gecontroleerd of alle instellingen van mijn camera goed stonden. In de verte zagen we een aantal helikopters langzaam dichterbij komen. Om ons heen was het dringen en duwen met andere cameraploegen en fotografen. Ik wilde vooral een goed zicht op de finish hebben om te kunnen weten wie er tweede zou worden. We moesten natuurlijk gelijk de juiste man te pakken hebben.

Het werd, zoals inmiddels wel bekend, een close finish. De meeste collega’s doken op Henk Angenent, onze nieuwe Elfstedenwinnaar. Als je heel goed kijkt dan zie je mij, het shot van de finishcamera, nog omdraaien en juist weglopen. Ik moest achter de zwaar teleurgestelde Erik Hulzebosch aan. Die gleed een heel eind verder. Het was nog lastig rennen op het ijs van de Bonkevaart. Onderweg verloor ik mijn petje, maar er was natuurlijk geen tijd om dat nog op te rapen. Een stuk verderop ging de publiekslieveling op een bankje zitten. 

Wij waren als eerste ter plaatse, maar al snel was het ook hier dringen en duwen. Ik zakte door mijn knieën, om Hulzebosch zo goed mogelijk in de ogen te kunnen kijken. Hij vroeg aan de dringende journalisten om alsjeblieft even allemaal weg te gaan. Even later kon Rob Labree toch een paar vragen stellen. Met dat bandje ben ik naar de regiewagen gehold en daar is een paar minuten later een flits van dit moment ingestart. 11.000.000 Nederlanders zagen mijn beelden. Het was absoluut een nieuw record in mijn, op dat moment nog prille, cameracarrière.

Tot het weer donker werd zijn we bezig geweest met allerlei kleine opdrachtjes. Toen werden we naar huis gestuurd door een strenge producer. Ik had daar de balen van, want ik wilde graag blijven tot het eind. Ze hadden echter genoeg cameraploegen beschikbaar. Op weg naar Hilversum werd ik behoorlijk rozig in de warme auto. Ik kan me nog goed herinneren dat we bij een benzinepomp gestopt zijn en dat ik toen voor het eerst in mijn leven een blikje Red Bull heb gedronken.