shot voor de eeuwigheid

Op 30 april zit heel Nederland voor de buis om niets te missen van de troonswisseling. De NOS zal die dag tientallen camera's opstellen in Amsterdam om alles wat er gebeurt in beeld te vangen. Technisch gezien is het een gigantische operatie. Alle verloven zijn ingetrokken. Het nieuwste van het nieuwste wordt ingezet. Dit wordt het huzarenstuk van de Nederlandse televisie. De beelden gaan uiteindelijk de hele wereld over.

Bij zulke historische gebeurtenissen is er altijd één shot dat in het collectieve geheugen blijft hangen. Een beeld dat telkens weer uit het archief gehaald wordt; het shot voor de eeuwigheid.

Van de vorige kroning kennen we allemaal de balkonscène, de rellen in Amsterdam, maar toch vooral het plaatje waarin Beatrix met haar hermelijnen mantel een hand in de lucht steekt en de eed aflegt: 'Zo waarlijk helpe mij God almachtig.' We kennen de kus die Beatrix kreeg tijdens haar spontane bezoek aan de Jordaan op Koninginnedag in 1988 of het meisje dat in Houten bij Prins Claus achter op de fiets sprong. En we kennen helaas ook allemaal het beeld van Karst T. die met zijn Suzuki Swift tegen De Naald in Apeldoorn botst en het daarop volgende shot van de geschokte leden van Het Koninklijk Huis in een open bus.

Bij het huwelijk van Willem Alexander en Maxima op 02-02-2002 was het helemaal duidelijk. Iedereen kent 'de traan van Maxima'. Het verhaal van regisseur Rudolf Spoor en zijn regieaanwijzingen, horend bij dit moment, vind je terug op YouTube. Wat niet veel mensen weten is dat Hannie Schoots de cameravrouw was die vanuit de kooromgang, achter in de kerk, de camera bestuurde.

Het bewuste shot werd gemaakt door Camera 2. Een remote camera met een 21x zoomlens op extender, verscholen in een bloemstuk. De camera kon automatisch omhoog en omlaag, zodat de lens altijd op ooghoogte was, ongeacht of het bruidspaar stond of zat. Deze camera had de exclusieve taak om bij Maxima te blijven. Op het meest indrukwekkende moment van 'Adios Nonino', gespeeld door Carel Kraayenhof, moest Hannie inzoomen op de prinses. 'Zo close mogelijk!' zei Rudolf Spoor er bij. Hij had bedacht dat àls er een traan zou vloeien, dit het moment zou zijn.

De cameravrouw in kwestie had geen tijd om na te denken over de historische waarde van het beeld. Zij moest een uiterst subtiele camerabeweging maken met apparatuur die meer geschikt was voor het grovere werk. Zo'n hothead is vooral gemaakt om met een wijdhoeklens aan een crane te bewegen en niet om een vloeiend teleshot te maken van een stil zittend echtpaar.

‘Als je helemaal op het eind van zo'n lens werkt, zie je elke trilling. Bovendien was de scherptediepte nul,’ zegt Hannie nu, als we samen terugkijken.  ‘Alles wat je deed met de op afstand bestuurbare camerakop werd een beetje schokkerig; elke correctie hoekig.’

De gemiddelde kijker ziet het echt niet, maar cameramensen zijn in dit soort situaties perfectionisten die helemaal op gaan in hun vak. ‘Natuurlijk was ik gespannen, maar vooral geconcentreerd. Ik heb me op dat moment zeker niet gerealiseerd dat we dit shot nog heel vaak terug zouden zien. Misschien is dat maar goed ook.’

Zo moet je als cameraman ook niet nadenken over de miljoenen mensen die als het ware op je vingers kijken. Het is een beetje als een voetballer die een penalty gaat nemen in de WK finale. Met dat verschil dat niemand tijdens zo'n grote live uitzending precies kan voorspellen wat het moment suprême is.

Het shot voor de eeuwigheid maak je niet zomaar. Deels is het kennis en kunde van de cameraman of vrouw. Die moet lef tonen, keuzes maken en een situatie goed inschatten. Maar hij of zij moet vooral op de goede positie staan en op het juiste moment. Er moet iets heel bijzonders gebeuren en de regisseur moet het zien.

Straks op 30 april zit er zeker weer een shot voor de eeuwigheid bij. Wat dat zal zijn en wie het shot gaat maken, dat weet nu nog niemand. Maar neem van mij aan dat alle cameramensen (en dat zijn er heel veel die dag) hun stinkende best zullen doen.

Deze column schreef ik voor Broadcast Magazine.