Steadicam in Brabant

Een van de opdrachten waar ik me elk jaar weer op verheug is de Brabantse Dag.  Al vier jaar achter elkaar film ik op de laatste zondag van augustus deze cultuurhistorische parade in Heeze. Het is een uniek evenement. Wereldberoemd in Brabant en omgeving, goed voor dertigduizend bezoekers, maar de rest van Nederland heeft geen idee. 

Ik zal het uitleggen.

Nagenoeg de hele gemeenschap in de ‘Parel Van Brabant’ werkt mee aan de Brabantse Dag. Volgens hun website begon het in 1958 met een kleine boerenoptocht, maar inmiddels is het uitgegroeid tot een enorm evenement dat cultuur, kunst en vermaak combineert met oer-Brabantse gezelligheid en gemoedelijkheid. Zelf noemen ze het 'theaterspektakel met een zachte G'. 

Het is een optocht. Geen carnaval, maar meer straattheater. Zestien buurtschappen (groepen van rond de honderd mannen, vrouwen, kinderen, baby’s, opa’s en oma’s) voeren allemaal een klein toneelstuk op. Jong en oud doet mee en iedereen blijft gedurende de hele optocht in zijn rol. Ze zijn werkelijk schitterend uitgedost. Super belangrijk zijn ook de indrukwekkende praalwagens, die alle groepen meevoeren.

Elk jaar is er een thema. Dit jaar was dat ‘Bekend, beroemd, bemind…’ en dus draaide het afgelopen zondag in Heeze om beroemde, overleden Brabanders zoals Anton Phillips, Vincent van Gogh en Jacques Brel. De Lambrekvrienden wonnen dit jaar met een schitterende ode aan de vergeten poolheld Sjef van Dongen uit Tilburg. Ondanks het feit dat het buiten dertig graden was, kreeg je de indruk dat deze mensen het allemaal ijskoud hadden. Ze voerden een neergestorte zeppelin mee en zorgden er voor dat het in Heeze ging sneeuwen. Het zag er echt schitterend uit. Heel indrukwekkend.

Maar genoeg over de Brabantse Dag in het algemeen. Dit weblog gaat over televisiemaken en dus wil ik het met jullie hebben over de manier waarop je zo’n optocht in beeld brengt. Als zelfbenoemd optocht-, stoet-, corso-, parade- en defiléregistratie-ervaringsdeskundige kan ik daar een boel over vertellen. Ik probeer het nu even te beperken tot slechts één facet: de Steadicam.

Je hebt minimaal drie camera’s nodig voor het registreren van een optocht. Een camera met een wijdhoeklens op een crane; zo’n lange bewegende arm met daar bovenop een op afstand bedienbare camera. Die crane maakt de totaalshots en houdt het overzicht. Dan heb je een camera met een flinke telelens nodig die snel details en close-up shots kan maken. Tot slot is het fijn voor de afwisseling in beeld dat een losse camera tussen en naast de deelnemers loopt. Wat die laatste camera betreft heeft Omroep Brabant het vorig jaar een dappere keuze gemaakt. Zij hebben namelijk besloten om bij de registratie van de Brabantse Dag een Steadicam in te zetten.

De Steadicam is een ingenieus systeem dat een cameraman de flexibiliteit van een hand- of schoudercamera geeft, maar tegelijkertijd de stabiliteit van een statief of een dolly. Een goede Steadicam-operator kan met de camera lopen of zelfs rennen zonder dat het beeld schokt. De camera wordt door een contragewicht in balans gehouden en hangt met een speciale arm aan een harnas om het lijf van de cameraman. De werking is te vergelijken met de ophanging van een kompas in een schip. Deze constructie zorgt er voor dat kleine ongewenste bewegingen worden opgevangen, waardoor het lijkt alsof de camera vrij door de lucht glijdt.

De klinkt mooi, maar je hebt een behoorlijke Popeye nodig om met zo’n Steadicam mooie beelden te maken. Zeker tijdens een live-uitzending waarbij je niets opnieuw kan doen. Alle shots moeten in een keer raak én scherp zijn. En dan duurt zo’n optocht ook nog eens twee en een half uur. Ga er maar aan staan.

In Nederland is Job Scholtze op dit gebied absoluut de koning. Hij doet Steadicam bij alle grote live shows, zoals The Voice, The Passion of de Toppers in Concert. Het is een van de weinige cameramannen die zo goed kan werken en het zo lang volhoudt met die geveerde mechanische arm aan zijn lijf. Wat hij allemaal doet met de Steadicam is ongekend. Daar nemen al zijn cameracollega’s en de grote regisseurs in Omroepland hun petje voor af.

Job heeft nu twee keer de Brabantse Dag gedaan. Het vorig jaar moest ik me al concentreren op mijn eigen camerawerk en niet teveel kijken naar de bewegingen die hij met zijn Steadicam maakte, maar dit jaar geloofde ik mijn eigen ogen helemaal niet meer. Het was namelijk boven de dertig graden en de luchtvochtigheid kondigde onweersbuien aan. Je kon Job al na een klein kwartier uitwringen. Met een handdoekje in de nek ging hij maar door. Ook op momenten waarop andere camera’s het best even over konden nemen bleef hij shots aanbieden. En dan te bedenken dat ik het al behoorlijk zwaar en warm vond achter mijn vaste camera met telelens.

Je moet Job in actie zien om helemaal te begrijpen wat ik bedoel, maar neem van mij aan dat de man enorm kan buffelen met die zware gestabiliseerde draadloze camera. De beelden die hij schoot voegden echt iets toe aan de registratie van het visuele spektakel, dat de Brabantse Dag is. Ik heb hem zondag direct na afloop al een heel Pinopak aan veren in zijn bibs gestoken, maar bij deze maak nog een keer een hele diepe buiging voor mijn collega. Voor Job Scholtze, heer en meester van de Steadicam.

(En complimenten voor Ilse, zijn focuspuller. Die kan ook wat! Maar daar kom ik nog wel eens op terug.)

(foto: Jeroen Snellers, FacilityHouse)