Medeplichtig?

Broadcast Magazine ligt weer op de mat. Wie nog geen abonnement heeft op Hét Mediavakblad van Nederland mist deze maand onder andere een interview met producer Debby Ego, maar natuurlijk nog veel meer interessante artikelen uit onze branche. Als jullie nou snel een abonnementje nemen, dan mag ik hier de tekst van mijn column Point of View publiceren:

Medeplichtig?

In hoeverre ben je als cameraman medeplichtig? Kan je voor een programma draaien waar je inhoudelijk niet achter staat? Mag je zeggen dat een bepaalde opdracht slechts ‘werk’ is? En is een cameraman wel of niet mede verantwoordelijk voor de inhoud, of de manier waarop er met kandidaten omgesprongen wordt?

Deze discussie voer ik met mezelf en met collega’s sinds ik cameraman ben. Al meer dan twintig jaar vraag ik me regelmatig af welke opdrachten ik moet aannemen en wat ik absoluut niet wil doen. Het is (zeker op voorhand) niet altijd duidelijk waar je een lijn moet trekken.

Soms heb ik bedenkingen bij een programma, producent, presentator of zender en blijkt uiteindelijk dat zij zeer integer werken. Er zijn helaas ook programma’s waarbij ze respectloos met mensen omgaan. Het komt zelfs voor dat omroepen en producenten die zichzelf christelijk noemen te ver gaan in hun jacht om de kijkcijfers.

Af en toe loop ik tegen een opdracht aan waar ik niet vrolijk van word. Soms schaam ik me kapot. De vraag is wat je hier aan kan doen en op welk moment moet je aan de bel trekken? Die norm ligt per cameraman anders. Iedereen heeft zijn eigen grenzen. Ik ben geen heilige, maar vind dat we soms te ver gaan. Met een draaiende camera en kennis van montagetrucs hebben televisiemakers veel macht. Ik ben van mening dat wij ons daarvan altijd bewust moeten zijn. We mogen er geen misbruik van maken!

Mensen, die niet goed weten welke impact deelname aan een tv programma kan hebben, worden soms op schandalige wijze gebruikt. Hijgerige televisiemakers, die snel willen scoren, hebben dat zelf niet eens meer in de gaten.  Ik kan daar slecht tegen.

Zo vind ik dat je altijd eerlijk moet zijn tegen mensen die in beeld komen. Als het nodig is uitleggen wat de gevolgen kunnen zijn van een bepaald televisieoptreden. Ze écht vragen om toestemming voor uitzending en de gelegenheid bieden om, zelfs op een later moment nog, ‘nee dankjewel’ te zeggen. (Dus niet alleen denken aan de gemaakte kosten van een draaidag.) Fatsoenlijk blijven onder alle omstandigheden. Wat ik niet wil dat mij overkomt, dat doe ik ook een ander niet aan. Als het even kan wil ik nog een keer bij mensen terug kunnen komen. Ik wil iedereen recht in de ogen kunnen kijken en ze na afloop altijd vriendelijk bedanken voor hun medewerking.

Als cameraman kan je makkelijk ergens in verzeild raken. Het is vooraf lang niet altijd helder wat een draaidag precies behelst. Zoiets overkomt mij echter geen drie keer bij hetzelfde programma of bij dezelfde producent.

Ik vind ook dat ik altijd medeplichtig ben, omdat ik onderdeel uit maak van het programmateam op locatie. Als cameraman ben ik mede verantwoordelijk voor hoe mensen in beeld komen. Als ik ergens niet achter sta moet ik het niet doen.

Maar het is lastig om in het heetst van de strijd ‘tot hier en niet verder’ te zeggen tegen gedreven programmamakers die er een andere moraal op na houden. Toch heb ik me voorgenomen om er altijd een opmerking over te maken, zodra ik ontdek dat iemand zich niet netjes gedraagt. Er zijn zelfs een paar producties waarvoor ze mij niet (meer) hoeven te bellen. Dat zijn overigens al lang niet meer louter programma’s van commerciële omroepen.

Een cameraman mag zich niet verschuilen achter zijn lens en zoeker, ook al zou hij dat soms wel willen. Er zijn momenten waarop je op de rem moet trappen. Het kan geen kwaad om met elkaar te spreken over normen en waarden. Laten we af en toe stil staan bij de manier waarop we werken en ons afvragen hoe ver we willen gaan.

Een keer ‘nee’ zeggen is geen zwaktebod.