de dwaas

Hij heeft het zelf waarschijnlijk niet in de gaten, maar de meningen over de newsy eindredacteur zijn niet verdeeld. Een verslaggever heeft het achter zijn rug standaard over ‘de dwaas’, anderen noemen hem ‘een levensgevaarlijke gek’. Verschillende redacteuren hebben het over ‘ons ratje’ en dan gaat het niet alleen over zijn onverzorgde uiterlijk of het eeuwige spijkerjasje dat nog nooit een wasmachine van binnen heeft gezien.
Maar niemand durft hem recht in het gezicht te vertellen dat hij niet spoort. Het heeft waarschijnlijk alles te maken met een overkill aan tijdelijke contracten op de redactie, vriendjespolitiek in de top of het risico dat je wordt overgeplaatst naar een amusementsprogramma. En ik ga het ook niet doen. Als freelance cameraman moet je goed uitkijken. De minst capabele personen kom je later, altijd op een nog hogere post, weer tegen.

Deze man ook. Hij heeft carrière gemaakt in Omroepland zonder zelf ooit één filmpje te maken. Oorspronkelijk was hij onderwijzer, later bureauredacteur bij de radio en op ongelofelijke wijze is hij gepromoveerd tot eindredacteur bij een nieuwsprogramma op tv. Tegenwoordig staat er ‘chef’ of ‘hoofd’ op het visitekaartje van onze draaiboekhouder. Lange leve de ellebogen, het oud Hollandse kontkruipen en uiteraard keihard naar boven likken en naar beneden trappen. Ondertussen niet te beroerd zijn om hier en daar een verslaggeefster in tranen over de redactie te laten lopen of om alle talent uit de creatievelingen te knijpen met het nodige cynisme.

Het ergste vind ik echter zijn hijgerigheid. Paniek zaaien en rellerigheid is anno 2011 de norm, dankzij types als ‘de dwaas’. Een paar jaar geleden keken we nog neer op Hart van Nederland, maar inmiddels maakt het niet meer uit of je voor SBS6 op pad gaat of voor de EO, de NOS, RTL, de VARA of een regionale omroep. Ze hebben allemaal last van kijkcijferdruk en een ongeremde scoringsdrift.

De eindredacteur krijgt pas een harde plasser als hij iets ‘op de agenda’ heeft gezet, wat inhoudt dat ‘kamervragen’ zo’n beetje het hoogst haalbare is. Als je die in zicht hebt mag je over lijken gaan. Maar ook als de rubriek genoemd zal worden in andere programma’s, of geciteerd in een krant, is dat zo waardevol dat je hoor- en wederhoor, integriteit en ethische normen overboord mag zetten. Het tempo waarin geproduceerd moet worden om de concurrentie voor te blijven is belangrijker dan zorgvuldigheid en betrouwbaarheid. Al doet onze ‘levensgevaarlijke gek’ dit natuurlijk standaard af als ‘flauwekul!’

Die eindredacteur weet het sowieso allemaal beter. Dus begin niet over het feit dat de meeste onderwerpen uit de krant geplukt worden, zijn redactie telkens dezelfde deskundigen belt en dat het gek is om al te bepalen hoe lang een item mag worden voor er één shot gedraaid is.

‘Als wij het niet doen, doet een ander het wel!’, is zijn middle name. ‘Later kunnen we misschien de andere kant van de zaak belichten...’, is elke dag zijn motto van de dag en het ergste stokpaardje is natuurlijk: ‘De kijker wil het zien, dus wie zijn wij...’

De dwaas jut zijn troepen steeds weer op om mensen over de streep te trekken in het belang van de persvrijheid, de vrijheid van meningsuiting of anders in het belang van eventuele toekomstige slachtoffers. ‘Als wij het op de agenda zetten, gebeurt er tenminste eindelijk wat.’

En zo heb ik redacteuren onder zijn leiding de meest verschrikkelijke dingen horen zeggen tegen mensen die hun verhaal echt beter niet op televisie konden vertellen. ‘Je kunt ons vertrouwen...’ of ‘Wat heb je nog te verliezen?’ en de mooiste quote in dit rijtje is met superstip: ‘Je bent toch al bang!’

En als het dan eindelijk gelukt is, dan vindt de eindredacteur het niet nodig om mensen echt onherkenbaar te maken. Zo is hij fel tegenstander van stemvervorming, omdat een interview dan zo slecht te verstaan is...

Lange tijd heb ik me afgevraagd waarom die eindredacteur niet te vinden was op Hyves, LinkedIn of Facebook. Ik dacht even dat hij helemaal geen vrienden had, maar inmiddels weet ik beter. Meneer snapt namelijk als geen ander hoe er door al zijn collega’s gezocht wordt als er een keer iets gruwelijks met je gebeurt.


(Dit verhaal is een samenraapsel van ervaringen uit de afgelopen 17 jaar. Alle mogelijke gelijkenissen berusten op louter toeval. Wie zich aangesproken voelt moet zich even achter de oren krabben, maar hoeft niet te denken dat het over hem of haar gaat. Helemaal niet! Ik heb het geschreven zonder een specifiek geval in gedachten. Geloof ik.)