set 15

In mijn begintijd bij AT5 hadden we een ratjetoe aan camera's. Wie pech had moest op pad met een van de twee JVC S-VHSc camera's. Set 4 of set 5. Dan wist je zeker dat je op de tast moest draaien, want de viewers waren zo wollig dat je alleen kon focussen door op zoek te gaan naar het minst onscherpe punt. Wat lichtgevoeligheid betreft maakten deze toverlantaarns zelfs geen helder plaatje op een zonnige dag. Verslaggevers vervloekten die camera's, omdat ze met dat kleine bandje niet direct konden monteren. Het contrastloze materiaal moest eerst naar Betacam SP gekopieerd worden.

Ook hadden we een LDK91 camera met click-on recorder. Die konden we in de studio gebruiken én (met een andere achterkant) op locatie. Daar kwam het mooiste plaatje vanaf, maar dat ding was met lens en opnameapparaat bijna 1 meter lang. Je moest zo sterk zijn als Rambo of Schwarzenegger, want hij was loodzwaar.

Ik heb er ooit een suppoost van het Rijksmuseum de stuipen mee op het lijf gejaagd toen ik een shot wilde maken van De Nachtwacht en met de achterkant van mijn camera rakelings langs een ander doek scheerde. De man kreeg zowat een hartverzakking. Hij had mij het liefst een draai om mijn oren gegeven, omdat ik even was vergeten dat de plug van het krulsnoer naar de accubelt nog vier centimeter uitstak.

Die accubelts, dat is een historisch fenomeen op zichzelf: Zestien jaar geleden liepen cameramannen er nog bij als zelfmoordterroristen, met om hun middel een riem met batterijen. Het was buitengewoon onpraktisch, zwaar, het zat nooit lekker en ondanks een overvloed aan nikkel/cadmium waren ze altijd leeg op moment surprême.

Maar halverwege de jaren negentig bloeide en groeide de Amsterdamse zender. AT5 investeerde in nieuwe camerasets. Een paar industriële Sony camcorders deden hun intrede. Eerst de DXC-537 en later de geavanceerde 637. Daar werd om gevochten.

Tot we niet veel later set 15 en set 16 kregen. Dat was pas state of art. Top of the bill. Twee fonkelnieuwe Sony BVW-D600 camcorders. Weliswaar met een analoog Betacam SP recorder deel, maar verder waren deze camera's al behoorlijk digitaal. En lichtgevoelig! Ze konden tegenlicht aan en je kon als cameraman persoonlijke instellingen maken. Het waren de kroonjuwelen in het camerahok van Omroepbedrijf Amsterdam. Likkebaardend keken wij elke dag even op de lijst, om te zien wie de eer had.

Ergens in 1996 ben ik voor AT5 en Omrop Fryslân in Senegal geweest, om een programma over het werk van de NOVIB te maken. Dat was mijn eerste grote buitenlandse reis als cameraman, maar ook de eerste verre reis van Set 15. Als een kindje behandelde ik mijn camera. Elke avond met een kwastje het woestijnzand er vanaf poetsen, de camera overal mee naartoe nemen en ’s nachts lag het apparaat serieus naast mij in het tweepersoons bed. Ik was doodsbang dat hij gestolen zou worden.

Tegenwoordig worden dit soort camera’s tegen dumpprijzen aangeboden op internet. Niemand die er nog een wil hebben. Betacam SP kan je bijna nergens meer afspelen en ik denk dat het inmiddels ook lastig wordt om reserve onderdelen te krijgen voor deze apparaten. Ze worden al zeker tien tot vijftien jaar niet meer geproduceerd.

Toch weet ik zeker dat ik niet de enige ben die nog enthousiast wordt als we het hebben over Set 15. Al mijn collega’s uit die tijd kunnen je zo een mooi bevlogen verhaal vertellen. Die camera is na Senegal namelijk de hele wereld over geweest. Niet alleen voor AT5 producties, maar juist ook voor externe opdrachtgevers. Ik weet dat hij helemaal is afgedraaid. Op! Over en uit. Maar ik heb geen idee waar hij gebleven is. Zou hij nog ergens op een plank staan in de Reguliers Dwarsstraat of op de Herengracht? Hij hoort in het museum.