2001 (20 jaar cameraman)

Een helikopter zette ons af op de top van een berg in de buurt van Osøyro. We waren in Noorwegen voor Jules Unlimited. Onze nieuwe presentatrice heette Lottie Hellingman. Het was haar eerste grote Jules-reis. In twee weken zouden we vijf onderwerpen opnemen.

Voor de jongere lezers onder ons: Jules Unlimited was een populair wetenschappelijk programma, door de VARA uitgezonden. Het heeft gelopen van 1989 tot 2005. Bekende presentatoren waren Jan Douwe Kroeske, Pieter Jan Hagens, Mieke van der Weij, Menno Bentveld en Paul Luycx. Lottie nam het stokje over van Yvette Forster.

In elke aflevering deden de drie presentatoren zelf mee aan wetenschappelijke experimenten of ze probeerden extreme sporten uit. Dat was, zeker in de begintijd van Jules, nieuw op de Nederlandse televisie. Evenals het gebruik van kleine camera’s die overal op en aan geschroefd werden om de kijker het gevoel te geven er letterlijk bovenop te zitten.

In die dagen had je nog geen GoPro. Om een beetje kwaliteit te krijgen moesten er recorders ter grote van een schoenendoos worden weggewerkt of meegezeuld in loodzware rugzakken. Aan een klein cameraatje hing altijd een bos kabel met allerlei vage verloopjes of door techneuten geknutselde kastjes en je had te maken met onbetrouwbare accu’s die minimaal de afmeting en het gewicht van een baksteen hadden.

Nu maakt iedereen die gaat bungyjumpen, parapenten of sandboarden in een handomdraai een Jules-filmpje, maar vijftien jaar geleden was dat nog buitengewoon complex.

Op dinsdagmiddag, 14 augustus 2001, waren we op pad met Sigbjorn, een onderhoudsmonteur van de Noorse energievoorziening. Op de bergtop stond een hoogspanningsmast en bij een van de hoogspanningskabels hadden ze een trekontlasting los gemaakt. Een dik stuk staalkabel van een meter of zes bungelde aan de hoogspanningskabel op grote hoogte.

Uiteraard was de spanning er af, maar voor Lottie was er meer dan voldoende spanning aanwezig. Ze had een dag eerder een korte instructie gehad en nu moest ze met een klimtuigje in de mast klimmen, op de hoogspanningskabel kruipen, zich laten afzakken tot het punt waar ze de losse geleider kon beetpakken en vervolgens terug naar boven tijgeren om alles met bouten en moeren weer vast te zetten. Op papier een koud kunstje.

De mast stond op het puntje van de berg, dus zodra je op de kabel kroop werd het alleen maar dieper onder je. Die kabel was een centimeter of drie dik. Ze moest dus voortdurend haar evenwicht bewaren en ondertussen gereedschap meenemen en een paar zware handelingen verrichten.

Ik was met de grote Digibeta camcorder naar boven geklauterd en stond boven op die mast. Geharnast in een klimtuigje en gezekerd met veiligheidshaken. De geluidsman en regisseur waren op de grond gebleven. Zij lagen in het gras naar boven te kijken. Een lang snoer verbond de geluidsman en mij met elkaar. Iedereen had een klein ‘oortje’, zodat we konden volgen wat Lottie zei.

Aan haar ademhaling was duidelijk te horen dat ze het spannend vond. Haar hand trilde. Dit was wat je noemt een Jules Unlimited vuurdoop. Voorzichtig liet Lottie zich afzakken. Vanaf de mast gaf de begeleider instructies. Ze moest zo min mogelijk naar beneden kijken, maar dat was makkelijker gezegd dan gedaan op die kabel. Onder haar was het inmiddels een paar honderd meter diep.

Lottie verkrampte. Met haar benen en armen klemde ze zich zo stevig vast dat het schuurde. Ze durfde niet meer voor of achteruit. Trillend probeerde ze nog de loshangende kabel te pakken, maar uiteindelijk had ze zoveel krachten verspeeld dat ze niet meer wist hoe nu verder. Het was super spannende televisie, dat was direct duidelijk. Ik had het allemaal close in beeld.

Tegelijkertijd had ik vooral medelijden met de dappere presentatrice. Het duurde en het duurde. Iemand moest ingrijpen. De regisseur kon haar gezichtsuitdrukking niet zien en had dus niet in de gaten hoe heftig het was. Sigbjorn wist zich ook geen raad. Hem was verteld dat ze alles zelf moest doen.

Uiteindelijk kon ik het niet langer aanzien. Lottie moest van die kabel af. Met de instructies van Sigbjorn deed ze niks meer. Ze was doodsbenauwd. Ik heb op eigen initiatief, en een beetje tegen de zin van de regisseur in, geroepen dat Sigbjorn naar haar toe moest om te helpen. Hij heeft er voor gezorgd dat ze weer veilig op de mast kon klimmen. Trillend en bevend stond ze even later vlak voor me en tot mijn grote verbazing deed Lottie haar afsluitende presentatietekst in een keer zonder versprekingen. De regisseur wilde nog dat ze het even over zou doen, maar volgens mij was dat onnodig. Realistischer zou je het nooit meer krijgen.

In mijn ogen is Lottie een held.

Uiteindelijk is het hele avontuur samengevat in een keurig filmpje van zes of zeven minuten. Zo werkt dat bij de televisie. Ik denk echter dat ze er in dit geval ook een half uur van hadden kunnen maken en dan was het waarschijnlijk nog veel spannender geweest.