de schakeltechnicus

Mijn moeder had geen idee. Zelfs mijn lieve Lief wist niet wat een schakeltechnicus doet als hij geen verwarde mannen naar de verkeerde studio stuurt. Het klinkt wel goed, schakeltechnicus. Cameraman spreekt misschien meer tot de verbeelding, maar je moet de rol van een goede schakeltechnicus niet onderschatten. Zeker niet. Dat bleek gisteren maar weer eens. De schakeltechnicus is de laatste in een lange keten. Hij of zij zorgt er uiteindelijk voor wat we wel en wat we niet op televisie te zien krijgen. Het is de belangrijkste achterwacht.

Ik zal het even uitleggen.

De schakeltechnicus zit doorgaans naast de regisseur, achter een groot apparaat met een miljoen knopjes die allemaal kunnen oplichten. Dat is de beeldmixer. In de basis luistert de schakeltechnicus naar de regisseur en drukt hij op die knoppen om de beelden van verschillende camera's in de uitzending te krijgen.

'En 1! Attentie voor 3 en 3! Camera 2 vast... en 2! Terug naar 3... ennnnn 1!'

Ansich is dit niet heel ingewikkeld. Zeker niet wanneer het aantal camera's beperkt is. Ik ken ook best een paar schakelaars die niet veel meer te bieden hebben dan stomweg knoppen drukken. Alleen is dat niet waar het in dit mooie, spannende, interessante en moeilijke vak werkelijk om draait.

De échte schakeltechnicus overziet meer dan tien camera's, even zoveel slomo's, titels, externe bronnen, alle verbindingen met studio's of andere lokaties en drukt niet zomaar mis. Hij of zij is per definitie de rust zelve in de heksenketel die de regie van een (live) televisieprogramma kan zijn en behoedt de regisseur voor missertjes. Een goede schakeltechnicus geeft cameramensen de ruimte om nog net even snel scherp te stellen en drukt weer snel door als de cameraman in een onhoudbare positie terecht is gekomen. Een snelle break van de drummer komt alleen in de uitzending als de schakeltechnicus hem er tussen durft te prikken. Zo ook die ene paukenslag.

Hij of zij heeft het overzicht en wijst de regisseur op het mooie shot dat in de hektiek bijna over het hoofd gezien wordt. In sommige gevallen neemt de schakeltechnicus het helemaal over. Bijvoorbeeld als de regisseur een complete blackout heeft of wanneer die zich, in een vlaag van belangrijkheid, oeverloos druk gaat maken over de hoeveelheid diesel die nog in het aggregaat zit.

Dan heb ik het voor het gemak niet over de techniek die komt kijken bij een complexe meercamera-produktie. De beeldmengers die tegenwoordig worden gebruikt kunnen alles, maar dan moet je wel even weten hoe zo’n apparaat werkt. Hoe je allerlei effecten moet ‘bouwen’ en hoe je ze tevoorschijn kan toveren op het moment dat de regisseur in zijn vingers knipt. Een vreemde wipe, een split-screen, het slomo-effect, enzovoort. 

De betere schakeltechneuten kunnen bovendien meerdere signalen tegelijk schakelen. Bijvoorbeeld een tv-uitzending én de grote schermen voor het publiek in een zaal of stadion. Als die schermen in totaalshots in beeld komen moet daarop een close te zien zijn en in elk geval iets anders dan hetzelfde totaalshot. Maar ook bij grote sportevenementen heb je soms twee verschillende signalen. Een nationaal programma en een international feed. Een versie met effecten en een versie zonder. Of bij het voetbal bijvoorbeeld een programma voor FOX en een lijn voor de NOS. Dat is pas multitasken op Mount Everest-niveau.

Ik vind het dus niet verwonderlijk dat gisterenavond bij het gedoetje in de studio van de NOS uiteindelijk de schakeltechnicus het meest koelbloedig bleef en hij een van de mannen was die snel schakelden. Dat is immers zijn vak.

Het is wel een mooie aanleiding om nu even achter je beeldscherm op te staan en samen met mij te applaudisseren voor alle schakeltechnici van de Nederlandse televisie, om daarna driewerf ‘HULDE!’ te roepen.

De schakeltechnicus op deze foto is niet de man die gisteren bij de NOS heldhaftig handelde. 

Dit is Sander. Dat is overigens ook een held.