DBA/ZZP update #6
Afgelopen maandag (3 september 2018) vond op het ministerie van Financiën in Den Haag een overleg plaats tussen ZZP-belangenorganisaties en de verantwoordelijke bewindslieden over de vervanging van de Wet DBA. Hierbij waren freelance cameravrouw Carrien Dijkstra en ik uitgenodigd als bezorgde ervaringsdeskundigen met een uitgesproken mening. Dit was voor ons het vervolg op een informeel gesprek dat we begin juni voerden met minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en Staatssecretaris Snel (Financiën). Toen was ik positief en hoopvol gestemd over de mogelijke nieuwe wet- en regelgeving op het gebied van zelfstandig ondernemerschap. Deze week heb ik vooral het gevoel gekregen dat we toch weer op verkeerde spoor zijn beland. Een doodlopend spoor.
Minister Koolmees zei het in juni treffend: ‘De vervanging van de Wet DBA is een zorgenkindje voor het kabinet.’ Maandag bleek dat de plannen uit het regeerakkoord nog veel moeilijker te realiseren zijn dan je zou denken. De bijeenkomst waarvoor alle ‘veldpartijen’ waren uitgenodigd om mee te denken, leverde mijns inziens niet veel meer op dan een grote groep bezorgde belangenbehartigers en een paar gefrustreerde ZZP’ers.
Het kabinet is voornemens om de komende jaren verschillende maatregelen door te voeren. Een minimumtarief en meer bescherming voor laagbetaalde ‘zelfstandigen’, een soort vrijbrief voor de zelfstandigen met een tarief van meer dan zeventig euro per uur en een webmodule voor de middengroep, om te bepalen wie wel en wie geen zelfstandige is. Alleen heeft elk onderdeel zijn eigen haken en ogen. Er zijn veel praktische en principiële bezwaren. Verschillende voorstellen blijken niet te stroken met Europese wetgeving. Eigenlijk moet er eerst een fundamenteel debat gevoerd worden over het hele sociale stelsel. Hoe ziet werken in de toekomst er uit en hoe houden we onze sociale verzekeringen en pensioenen overeind? Alleen als je daar aan begint ben je gelijk jaren verder. Daar wil het kabinet niet op wachten. Ze willen nu eerst duidelijkheid verschaffen voor de komende jaren. Dat klinkt opeens weer een beetje als pleisters plakken.
Het zo logische alternatief van een opdrachtnemersverklaring voor de grote middengroep (zeg een soort VAR 2.0) is blijkbaar geen optie, omdat dit volgens de bewindslieden vraagt om een fundamentele aanpassing van het arbeidsrecht. Daar kleven allerlei juridische bezwaren aan en dus is dit op korte termijn geen haalbare kaart. Liever zoeken ze naar lapmiddelen. Eentje daarvan is het verduidelijken van het begrip gezagsverhouding. Dat staat sinds 1907 in onze Arbeidswet om het verschil aan te geven tussen een ZZP’er en een werknemer in vaste dienst. Anno 2018 is de term gezag juist een van de grootste struikelblokken als het gaat om zekerheid voor welwillende zelfstandige ondernemers. Zeker in de dienstverlening zit het verschil niet in het krijgen van instructies of het wel of niet bijwonen van een vergadering. Er is in zekere zin altijd sprake van gezag. Hoe laat moet je ergens zijn, met welke apparatuur ga je aan het werk of welke noten moet je spelen?
Die verschrikkelijke gezagsverhouding, waar blijkbaar het hele arbeidsrecht op rust en waar we kennelijk geen afscheid van kunnen of mogen nemen, maakte ten tijde van de Wet DBA veel opdrachtgevers huiverig. Dus heeft de minister nu aan de Tweede Kamer toegezegd dat er, voor 1 januari 2019 en binnen de wettelijke kaders, meer helderheid wordt gegeven omtrent dit begrip. Dat moet dan meer zekerheid geven aan ZZP’ers en vooral aan hun potentiele opdrachtgevers. Ik vraag me af of dat zal lukken.
Tijdens een aantal rondetafelgesprekken werd afgelopen maandag ook om onze input gevraagd omtrent het verduidelijken van het woordje gezag. Dit meedenken leidde direct tot discussie tussen mensen van de traditionele vakbonden (die er toch vooral zijn voor de bescherming van werknemers met een contract) en ZZP’ers die graag in vrijheid willen ondernemen. Er werd gelukkig al snel geopperd dat je niet moet kijken of de werkzaamheden van een zelfstandige niet per ongeluk lijken op die van iemand in vaste dienst, maar of de ZZP’er wel een echte ondernemer is. Heeft hij verschillende opdrachtgevers, de benodigde verzekeringen, betaalt hij of zij netjes zijn eigen belastingen en investeert hij of zij in zijn onderneming? Kan een ZZP’er onafhankelijk opdrachten aannemen of weigeren en een eigen tarief bepalen? Dáár zit het fundamentele verschil. Dan heb je die hele gezagsverhouding ook niet nodig. Alleen was dat niet waar de politiek nu mee bezig is. We moesten dat ene verdomde woordje verhelderen. Gezagsverhouding. Recht breien wat hartstikke krom is.
Aan het eind van de middag namen minister Koolmees, staatssecretaris Snel en staatssecretaris Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) plaats op drie krukken voor in de zaal om de resultaten van een middag ‘meedenken’ te bespreken. Het leverde volgens mij geen structurele winstpunten op. Staatssecretaris Snel concludeerde: ‘Hoe meer denkkracht we er op zetten, hoe ingewikkelder het wordt.’ En daar zit wat in.
Het hele gedoe rond de wet DBA werd in de zaal vergeleken met een Mikadospel. Als je één stokje weg trekt, dan loop je het risico dat alles instort. Daarom vrees ik dat ze er uiteindelijk niet aan ontkomen om helemaal opnieuw te beginnen. Rigoureus. En voor lief nemen dat het lang gaat duren. Maar daarnaast begrijp ik nog steeds niet waarom niemand dat ene Mikadostokje van de gezagsverhouding er even uit kan trekken. Zoals ik er naar kijk, met mijn simpele en wellicht ietwat praktisch ingestelde cameramannenverstand, ligt het gewoon voor het grijpen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Ik wil reacties altijd eerst even lezen, voor ze op dit weblog worden geplaatst. Daarom kan het even duren voor een reactie wordt gepubliceerd. Ik plaats niet zomaar elke reactie. Het is mijn weblog, dus ik bepaal wat ik een goede reactie vind en wat niet. Als je het er niet mee eens bent, dan moet je lekker zelf een weblog beginnen.
Anonieme reacties zal ik extra kritisch bekijken.