de nationale holocaust herdenking

In zekere zin is er moed voor nodig om uit te stappen. Het is zondagochtend, twintig voor negen en ik heb zojuist geparkeerd achter Artis. Het regent pijpenstelen. Op de radio is Menno Bentveld met het heerlijke Vroege Vogels en het liefst blijf ik nog even naar hem luisteren. De auto is lekker warm, maar ik word verwacht in het Wertheimpark, vijf minuten lopen hier vandaan. In dat park, bij het beroemde Spiegelmonument van Jan Wolkers, is vandaag de Nationale Holocaustherdenking en die gaan we uitzenden op televisie.

Ik doe het. Stap uit, pak mijn tas, twee jassen uit de kofferbak en zet een petje op. 

Het houdt niet op met regenen deze ochtend. Zo troosteloos is het niet vaak als ik buiten moet werken. Het levert gedoe op met een ingepakte camera en knopjes waar je niet meer bij kunt, modderige kabels, druppels op de lens en een viewer die steeds weer beslaat. Filmen met hindernissen. 

Als de herdenking om elf uur begint is mijn jas al doorweekt. Dikke druppels rollen in mijn nek. Toch is dit niet de plek of de gelegenheid om te klagen. Onze Minister President heeft niet eens zo’n coole The North Face jas en hij zit zonder paraplu om het zicht van de mensen achter hem niet te belemmeren. Zijn bril heeft hij al afgedaan, want hij heeft kennelijk ook niet zo’n mooie natuurzeempjes als ik om zijn lenzen te poetsen. Ik heb het te doen met alle mensen die hier gekomen zijn voor deze herdenking. Dat zijn er gelukkig heel veel. Ze zitten in plastic poncho’s op houten bankjes en het gaat alleen maar harder regenen. De voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité zegt in zijn toespraak dat het de tranen zijn van de mensen die wij herdenken. 

Terwijl ik close beelden maak van Joodse kinderen die met een anjer op de eerste rij zitten, van Staatssecretaris Blokhuis die een vaderlijke arm om de verkleumde jongen naast hem slaat en van oude vrouwtjes die de oorlog waarschijnlijk nog hebben meegemaakt, gaan mijn gedachten ook naar alle mensen die in de Tweede Wereldoorlog onder barre omstandigheden zijn afgevoerd naar concentratiekampen. Mijn misère hier duurt slechts een paar uur en ik weet zeker dat ik aan het eind van deze dag in een warm bad kruip. Miljoenen joden wisten niet hoe het af zou lopen. Die hadden helemaal niks meer. Vaak niet eens elkaar. Je kan je er eigenlijk helemaal niks bij voorstellen. Ik heb opeens zoveel vragen over die tijd, over de manier waarop mensen hun informatie kregen, wat ze wel wisten en wat ze niet wisten. Hoe koud moeten zij het wel niet hebben gehad?

Het is ontzettend goed dat de NOS veel aandacht besteed aan de herdenkingen van de Tweede Wereldoorlog. Ik vind het altijd bijzonder om aan deze producties mee te mogen werken. Het is leerzaam en zet me telkens weer aan het denken. Dat kan in deze tijd geen kwaad. Eigenlijk zou iedereen vandaag cameraman moeten zijn en zo automatisch geconfronteerd worden met aangrijpende verhalen over de holocaust, de Jodenvervolging en de concentratiekampen. Hier in het Wertheimpark ben ik vast niet de enige die zich realiseert hoe dun de lijntjes zijn tussen het verleden en het heden. Het probleem is eigenlijk dat zoveel mensen hier niet zijn en dat niet iedereen zit te kijken naar onze mooie ‘Nooit meer Auschwitz’ uitzending. 

Aan het eind van de herdenking is het Spiegelmonument één grote bloemenzee. We nemen nog een interview op en als dat erop staat is het park alweer nagenoeg verlaten. Ik trek de kabel uit mijn camera en breng het apparaat terug naar de materiaalwagen waar alles even kan drogen voor we verder gaan met een speciaal avondprogramma. 

Buiten is het droog.