Het is deze week precies vier jaar geleden dat Staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën, na een reeks van protesten, bekend maakte dat de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties zou worden opgeschort. Een nieuw kabinet moest na de verkiezingen maar een alternatief verzinnen voor deze omstreden wet, die de aansprakelijkheid voor schijnzelfstandigheid van zelfstandigen moest verschuiven van de ZZP’er naar zijn of haar opdrachtgever.
Inmiddels zijn we een hele kabinetsperiode verder. Eerst was het wachten op een verse minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en een nieuwe staatssecretaris van Financiën, maar toen Wouter Koolmees en Menno Snel eindelijk op hun post zaten gingen ze voortvarend van start. Zij kwamen alleen al vrij snel tot de conclusie dat de ZZP-wetgeving een hoofdpijndossier is. Vervolgens is er vier jaar lang vooral gesproken met belanghebbenden. Plannen met betrekking tot een minimumtarief voor de slechtst betaalde en een zelfstandigenverklaring voor de best betaalde ZZP’ers zijn gepresenteerd en weer van tafel geveegd. Het invoeren van een verplichte Arbeids Ongeschiktheids Verzekering voor alle ZZP’ers, waarover in het pensioenakkoord afspraken zijn gemaakt met de vakbonden, schiet niet op. Uitvoeringsorganisaties als de Belastingdienst en het UWV kunnen deze extra taak er helemaal niet bij hebben. De commissie Regulering van Werk is in het leven geroepen, maar de bevindingen van de commissie Borstlap hebben tot nu toe alleen maar geleid tot nieuwe discussies.
Het wil in Den Haag maar niet lukken om een list te verzinnen, waarmee ze kwaadwillende opdrachtgevers en schijnzelfstandigheid kunnen aanpakken. Op de een of andere manier is het niet mogelijk om de arbeidswet, die nog stamt uit 1907, aan te passen. Er is nog steeds geen goede definitie van wat een echte ZZP’er eigenlijk is, laat staan wat er van hem of haar verwacht wordt.
Er wordt vooral gekeken naar de rol van de opdrachtgever en in het huidige politieke klimaat denken de meeste partijen veel te negatief over ZZP’ers. De grote groep mensen die er bewust voor kiest om zelfstandig ondernemer te zijn wordt daarbij vaak over het hoofd gezien. De positie van professionals die graag eigen keuzes willen maken en hun kennis delen met verschillende opdrachtgevers blijft onzeker door alle besluiteloosheid en het vast houden aan denkbeelden uit de vorige eeuw.
Als de verouderde regelgeving niet wordt aangepast en de Belastingdienst in de loop van 2021 toch weer gaat handhaven zijn we terug bij af en zal dat onherroepelijk leiden tot dezelfde chaos die we ook al hadden in 2016, ten tijde van de Wet DBA. De spelregels zijn immers helemaal niet aangepast. Het ‘gezagsverhoudingsmonster’ is niet getemd. Die zit gewoon in zijn hok te wachten tot hij weer wordt losgelaten.
De regering heeft al haar hoop nu gevestigd op een simpele webmodule. Daar is een paar jaar aan gewerkt en als het goed is kan deze vanaf 11 januari worden getest. Het idee is dat een opdrachtgever een digitale vragenlijst gaat invullen om zekerheid te krijgen over de vraag of een freelancer een bepaalde opdracht wel of niet mag uitvoeren. Die vragenlijst is echter gemaakt op basis van onveranderde wetgeving en dus is de uitslag in de meeste gevallen dezelfde als in de tijd van de wet DBA. Je mag een freelancer niet inhuren om hetzelfde werk te doen als mensen die ook in vaste dienst zijn. Ook de gezagsverhouding blijft een struikelblok.
Een paar maanden geleden heb ik voor verschillende opdrachten die ik doe een eerste testversie van die webmodule ingevuld. Dan moet ik me verplaatsen in de rol van opdrachtgever, want als ZZP’er hoef ik zelf deze webmodule niet in te vullen. Als ik het heel eerlijk deed, dan kwam ik bij een deel van mijn opdrachten gelijk in de knoei. En ik ben niet de enige. Uit de eerste proef met dit internetformulier onder 84 bedrijven, bleek in de helft van de gevallen dat zij (volgens deze test) onterecht ZZP’ers inhuren. Vervolgens gaven verschillende experts totaal verschillende oordelen over de aard van deze arbeidsrelaties. Kortom: zo lang je niets doet aan het fundament, zal het huis blijven wankelen.
We moeten de verantwoordelijkheid voor goed ondernemerschap terug leggen bij de ZZP’er zelf. Die is aansprakelijk voor zijn of haar eigen bedrijf en moet ook goed voorgelicht worden over de lasten en lusten van het ondernemerschap. Eis dat ze elk jaar minstens drie of meer verschillende opdrachtgevers hebben, niet meer dan 60 procent voor 1 opdrachtgever in een jaar werken, dat ze een website hebben en aan acquisitie doen, hun eigen pensioen op de een of andere manier veilig stellen, dat ze beschikken over een goede buffer of verzekering voor arbeidsongeschiktheid en zorg dat ze allemaal een deugdelijke bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering hebben. Als je dat doet, dan is schijnzelfstandigheid geen optie meer, want pizzabezorgers en postbestellers kunnen dat helemaal niet betalen. Laat de ZZP’er elk jaar een online vragenlijst invullen, die je steekproefsgewijs controleert en geef alleen aan freelancers die aan deze afspraken voldoen een soort zelfstandigen verklaring, dan hoef je hun opdrachtgevers nergens mee lastig te vallen en is het probleem opgelost.
Geef gewoon toe dat de VAR in de basis zo gek nog niet was.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Ik wil reacties altijd eerst even lezen, voor ze op dit weblog worden geplaatst. Daarom kan het even duren voor een reactie wordt gepubliceerd. Ik plaats niet zomaar elke reactie. Het is mijn weblog, dus ik bepaal wat ik een goede reactie vind en wat niet. Als je het er niet mee eens bent, dan moet je lekker zelf een weblog beginnen.
Anonieme reacties zal ik extra kritisch bekijken.