ZZP dossier, hier gaan we weer!

Collega freelancers en opdrachtgevers, stoelriemen vast! Hier gaan we weer.

 

Terwijl je de indruk zou kunnen krijgen dat ze in Den Haag alleen met zichzelf en met elkaar bezig zijn, heeft de ministerraad in september nog besloten dat de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een nieuw wetsvoorstel, met regels die moeten verhelderen of werk gedaan mag worden door een ZZP'er of niet, mag voorleggen aan burgers en bedrijven in een zogenaamde internetconsultatie. De overheid verzamelt alvast via een website ideeën over dit concept-voorstel, voor de plannen in de Tweede Kamer worden besproken.

Het plan van minister Van Gennip heet 'Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden.' Zeven jaar na het debacle rond de Wet DBA komt de politiek dus met de Wet VBAR, die vooral bestaat uit drie criteria om te toetsen of iemand een bepaalde opdracht mag uitvoeren als zelfstandige. Het is iets anders geformuleerd, maar het komt voor veel ZZP'ers en hun opdrachtgevers op hetzelfde neer als bij de Wet DBA:

 

1.  Hoe word je aangestuurd en gecontroleerd? Sta je onder leiding van een ander? (gezagsverhouding)

2. Doe je werk dat structureel gedaan wordt in een organisatie en een vaste plek heeft in die organisatie? (inbedding)

3. Werk je zelfstandig, voor eigen rekening en risico?

 

Als 1 en 2 ontbreken, dan kan iemand zonder problemen worden ingehuurd als ZZP'er. Is 1 of 2 aanwezig, dan wordt er gekeken of er voldoende ondernemerschap is 'binnen de opdracht'. Net als bij de Wet DBA wordt er dus voornamelijk gekeken naar de opdracht en naar de opdrachtgever. Er is eigenlijk helemaal niets veranderd. Alleen als je daar niet uitkomt, dan kan er gekeken worden naar het zelfstandige ondernemerschap van de ZZP'er zelf, maar dit speelt in die hele afweging een niet zo duidelijke en nog veel te kleine rol. Het zal leiden tot eindeloze discussies, veel gedoe en een grote mate van onzekerheid in veel branches.

Het doel van de nieuwe wet is om iets te doen aan schijnzelfstandigheid en aan de opkomst van ZZP'ers in de zorg en het onderwijs. Een aantal politieke partijen en verschillende vakbonden willen een grote groep zelfstandigen terug in loondienst drukken. Er wordt niet gevraagd of zij dat ook willen; uit onderzoek is gebleken dat slechts 10% van de ZZP'ers terug zou willen in loondienst. Niemand heeft een goed beeld van de omvang van het probleem dat 'schijnzelfstandigheid' wordt genoemd. Ik geloof ook niet dat de minister overziet wat de gevolgen van haar voorstel zijn.

Het is nog steeds een 'one size fits all-wet' die geen duidelijkheid vooraf geeft. De plannen zullen veel goedwillende ZZP'ers rechtstreeks in hun bestaansrecht raken. De vrijheid van ondernemerschap word je ontnomen als je (een deel van) de opdrachten, die je al jaren zonder problemen uitvoert, opeens niet meer zomaar in die vorm kan aannemen. Voor de audiovisuele sector en de evenementenbranche is dit voorstel desastreus. In deze flexibele markt, waar heel veel mensen goed kunnen leven van de drukte op piekmomenten bij verschillende opdrachtgevers, zal de Wet BVAR zeker niks oplossen, maar juist voor heel veel nieuwe problemen zorgen.

 

Sinds mijn Open Brief aan staatssecretaris Wiebes, op 27 september 2016, over de problemen die ontstonden door de Wet DBA, volg ik dit dossier. Al vanaf het begin pleit ik ervoor om juist de werkende als uitgangspunt te nemen. Kijk niet naar de opdracht of de opdrachtgever, maar stel heldere criteria op waaraan een welwillende ZZP'er moet voldoen. De aard van de werkzaamheden is tenslotte niet zo relevant om te bepalen of iemand juridisch en fiscaal een ondernemer is. 

Kijk naar de hoogte van het uurtarief om te beoordelen of iemand een schijnzelfstandige is. Controleer of de ZZP'er in kwestie iets geregeld heeft voor zijn of haar pensioen en zorg dat er een vangnet is bij onverhoopte arbeidsongeschiktheid. Je kan ook iets zeggen over het aantal verschillende opdrachtgevers of over de lengte van de opdrachten. 

Ik begrijp al zeven jaar niet waarom dat niet kan. Er wordt telkens geroepen dat het niet mag van Europa en dat het lastig te controleren is, maar feitelijk was de goede oude VAR (Verklaring Arbeids Relatie) zo gek nog niet. Hadden ze daar maar strenger op gehandhaafd.

 

Nu roep ik mijn freelance collega's op om zich toch even te verdiepen in de plannen van minister van Gennip. Neem dit serieus als je wil blijven werken als ZZP'er. Het zou prettig zijn als zelfstandigen en hun opdrachtgevers met goede argumenten reageren op de internetconsultatie voor het te laat is. Dit is het moment om een signaal af te geven namens onze branche. Daarom doe ik ook speciaal een beroep op de grote spelers in onze markt. Bedrijven zoals NEP en EMG. Zij hebben in 2016 ook hard aan de bel getrokken en dat heeft volgens mij toen echt wel geholpen om onwerkbare regels in de ijskast te krijgen.

foto: Sander Mulkens