de methode Büch

Hilversum. Een vooraanstaand VARA man vertelde laatst spannende dingen over de verkennende gesprekken die deze omroep voert met BNN. Hij prees in zijn betoog de potentiële partner onder andere vanwege hun participerende presentatoren. Hierdoor wordt de kijker op een andere manier geïnformeerd dan bij de VARA, waar over het algemeen meer geïnterviewd wordt en ‘de gezichten’ zelf geen wilde avonturen beleven. Hij was even vergeten dat programma’s als BNN at Work en Trie Before You Die regelrecht afstammen van VARA’s Jules Unlimited en eigenlijk niets meer zijn dan een slap aftreksel.

Vervolgens blies de VARA meneer een loftrompet over het oh-zo geëngageerde 3 Op Reis. Toevallig heb ik deze week een aflevering van dat programma bekeken. De hippe presentator bezocht New York en kwam niet verder dan de Brooklyn Bridge en Times Square. Bovendien hing de reportage aan elkaar van informatieve teksten als ‘leuk’, ‘mooi’ en ‘te gek’. Floortje Dessing maakte in diezelfde episode een hele reis van het Aralmeer door Kazachstan naar Baikonur om vervolgens op een groot leeg plein te roepen hoe bijzonder het was, dat het speciaal was en dat ze het uniek vond. In een museum raakte ze de capsule aan waarin ooit een hondje voor het eerst een ruimtereis maakte, maar spannende verhalen daarover wist ze niet te vertellen. Het was allemaal apart of uitzonderlijk en bleef vervolgens buitengewoon oppervlakkig.

Automatisch moest ik denken aan De Wereld van Boudewijn Büch. Zeker in een VARA omgeving heb ik dat al snel.

Boudewijn ging ook niet supergoed voorbereid op reis, maar hij wist wel waarom hij ergens heen wilde. Vervolgens was hij op locatie zijn eigen redactie. Zo gingen wij bijvoorbeeld naar Pittsburgh voor een aflevering over Andy Warhol en ter plaatse zocht Büch in boekhandels en musea naar interessante informatie. Dan vond hij altijd wel een boekje of folder met weetjes die nieuw of bijzonder waren. Daar gaf hij dan zijn eigen draai aan. Als we uiteindelijk het graf van de kunstenaar gevonden hadden en de camera draaide waren we zo klaar. Binnen tien minuten stond een aardige scène op tape, want vertellen dat kon hij als de beste.

Zijn cameraploeg zat vaak langer te wachten in koffiecorners van boekhandels dan dat er feitelijk gedraaid werd, maar het was effectiever dan werken met een hele redactie in Hilversum. Als het even kon maakten wij alvast algemene beelden van een stad, terwijl Boudewijn zijn research deed. Het is eigenlijk zo’n simpele truc dat je je afvraagt waarom er nooit iemand anders op gekomen is.

Nou wil ik niet voorbij gaan aan de kunst van het vertellen, die Boudewijn tot in de puntjes beheerste. Hij maakte van elke drol een gebakje en lulde recht wat krom was. Een mooi Napoleon museum kreeg hij in een aflevering over Goethe door te vertellen dat die twee elkaar nooit ontmoet hadden, maar dat het zo gekund had. En als het moest verzon Boudewijn er hier en daar een feitje bij om de boel een beetje op te leuken.
Zo herinner ik me een opname bij een standbeeld van Goethe, waar Büch beweerde dat het geen goed gelijkend beeld was, omdat de Duitse wetenschapper, toneelschrijver, romanschrijver, filosoof, dichter, natuuronderzoeker en staatsman niet links-, maar rechtsdragend was. Of andersom, daar wil ik vanaf zijn. Een grappig verhaal en geen tv kijker die dat zou kunnen controleren. Bij een schilderij waarop een vriendin van Goethe stond afgebeeld met een behoorlijke boezem, beweerde Boudewijn doodleuk dat zijn held op dikke tieten viel. Ook dat zou de gemiddelde kijker blind aannemen en het gaf zijn verhaal de sjeu die het nog nodig had. Of het echt klopte deed er niet toe.

Büch gebruikte de Lonely Planet uitsluitend om een Vietnamees restaurant te vinden na afloop van de draaidag en dat zouden de presentatoren van 3 op Reis ook moeten doen. Het is niet zo moeilijk om inhoudelijk net even een stapje verder te gaan. Daarvoor hoeft de nieuwe Boudewijn Büch niet ontdekt te worden. Hoewel... Alleen al een zoektocht naar zo’n bijzondere televisiereisleider zou een interessant VARA format zijn.