Ben je er klaar voor? Kun je dat ooit echt zijn?

'500 medewerkers, 13 satellietwagens, 160 camera's, een helikopter en een vliegtuig. Dat zet de NOS morgen in om verslag te doen van de inhuldiging van koning Willem-Alexander. Het is daarmee misschien wel de grootste audiovisuele operatie uit de Nederlandse geschiedenis: 18 uur live televisie, 27 uur radio en continu verslag op internet.

De klus kost ruim 2 miljoen euro. Bij dat bedrag zijn de personeelskosten niet meegenomen.

De ceremonie voor Beatrix in 1980 was de eerste inhuldiging die rechtstreeks op televisie werd uitgezonden. Dat gebeurde met tien camera's en drie regiewagens. Alleen het verslag van de Elfstedentocht op 4 januari 1997 kan zich qua omvang meten met de komende uitzendingen.

In het Paleis op de Dam, waar de abdicatie plaatsvindt, staan zes camera's. Voor de ceremonie in de Nieuwe Kerk zijn het er 24, eentje minder dan voor de registratie van de Koningsvaart 's avonds. Het concert van André Rieu wordt opgenomen met 28 camera's. Het vliegtuig dient als relais voor de verbindingen.

Er wordt ook een aantal bijzondere camera's ingezet. Zo levert een camera aan een 300 meter lange kabel over de Dam een vogelperspectief en zal een gestabiliseerde camera-arm bij de Koningsvaart ervoor zorgen dat de kijkers niet 'zeeziek' worden. Enkele van de camera's in de Nieuwe Kerk zijn zo klein als een honkbal maar leveren toch beeld in HD-kwaliteit.

De televisie-uitzending wordt gepresenteerd vanuit een speciaal gebouwde studio op de Dam. Het nabijgelegen NOS-dorp, dat op de Nieuwezijds Voorburgwal staat, dient als zenuwcentrum voor de uitzending.'

Tot zover het persbericht van de NOS.

Vandaag is er druk gerepeteerd in Amsterdam.

Ik heb tussen de bedrijven door heel even mogen spieken in OBV14 van United en prachtige dingen voorbij zien komen. De 'Cable Cam' hoog boven de Dam is geweldig. Die hangt tussen twee gigantische hijskranen aan lange staalkabels. Het is een door gyroscopen gestabiliseerde camerabol met een telelens die een close-up kan maken zodra de nieuwe koning op het balkon verschijnt. Het levert briljante shots op, al ben ik eerlijk gezegd benieuwd of de lens ook echt wijd genoeg komt voor de puike totalen. Een kniesoor die er op let.

Hoog in de kerk hangt een op afstand bestuurbare camera aan een rail. Daarmee wordt de entree van de koning waarschijnlijk nog mooier in beeld gebracht dan bij het huwelijk in 2002. Ook hangen in de kerk heel wat op afstand bestuurbare camera's; de 'Q-balls'. Die zijn inderdaad zo klein als een honkbal en dus kunnen ze goed verstopt worden in bloemstukken. Als je er niet te close mee werkt leveren deze camera's prachtige plaatjes op vanuit de mooiste perspectieven. Wat dat betreft hebben de jongens van United en regisseur Jan de Roode zich behoorlijk kunnen uitleven. Hun opdracht was: 'Maak het mooi!' en ik heb zo'n vermoeden dat ze hierin zullen slagen.

Persoonlijk ben ik vooral benieuwd naar de beelden van een paar highspeed camera's. Geen idee wat dat gaat opleveren, maar ik laat me graag verrassen.

Bij de koningsvaart op het IJ moet je vooral letten op de shots van de camera in een zogenaamde 'Russian Arm'. Dat is een crane op een bootje met een gestabiliseerde camerakop die geen last lijkt te hebben van golfslag. Het is een beetje James Bond tijdens de kroning.

En dit zijn alleen maar de nieuwtjes. Dan heb ik het nog niet gehad over de technocrane, een scanner crane, de camera's op motoren, Rudi in de heli en de D-Cam bij Amsterdam Centraal Station. Als ik niet zelf hoefde te werken zou ik de hele dag voor de buis zitten. Er is meer dan genoeg te zien voor liefhebbers van royalty, maar zeker ook voor mensen die televisiemaken interessant vinden.

Volgens mij is de NOS er helemaal klaar voor. 
Ik ook. Gauw naar bed, want om 03.30 uur gaat de wekker...

ps. Ook leuk om nog even te kijken hoe het in 1980 ging. Een terugblik op de TV registratie van toen.

daar sta je dan...

Het komt niet vaak voor dat ik me vooraf zo druk maak over een bepaalde klus. Sommige projecten zijn echter van een andere orde. Een Elfstedentocht bijvoorbeeld. Of de aanstaande kroning van onze nieuwe koning. Daar móét ik bij zijn. Het zijn klussen die heel hoog op mijn bucketlist staan, omdat ze een historische waarde hebben en doorgaans gaan dit soort gebeurtenissen gepaard met een televisie technische operatie van de buitencategorie. Ik vind dat interessant.

Stiekem ben ik ook cameraman geworden om op deze momenten vooraan te staan. Het is toch geweldig dat miljoenen mensen over je schouder meekijken, dat je een klein onderdeeltje mag zijn van de geschiedschrijving en dat je later tegen je kleinkinderen kan vertellen dat je erbij was: 'Toen wogen de camera's nog tien kilo, was televisie nog tweedimensionaal, bestond geur-tv nog niet en had de regisseur slechts de beschikking over 44 camera's.'

De afgelopen maanden was mijn grootste nachtmerrie dan ook dat ik er op 30 april niet bij zou zijn. Net als op 02-02-2002, toen ik voor een handbalwedstrijd naar Emmen moest, terwijl mijn collega's druk waren met het huwelijk van de eeuw. Vreselijk. Zoiets mocht niet nog eens gebeuren.

Inmiddels is het vrijwel zeker dat ik tijdens de abdicatie een van de vele cameramensen ben. Het moet gek lopen wil ik over twee dagen niet achter een camera in het centrum van Amsterdam staan. Vandaag hebben we getest, alles doorgesproken met de NOS regisseur en even op ons gemak rondgekeken. Morgen is de generale repetitie. Toch is het pas echt zeker als dinsdagochtend de rechtstreekse uitzending van de NOS is begonnen en ik voor de eerste keer het rode lampje in mijn zoeker heb zien oplichten.

Je bent er pas als je er staat.

Want eerlijk gezegd is het de afgelopen tijd best een beetje gedoe geweest. Vanaf het moment dat Beatrix haar terugtreden bekend maakte was facilitair Hilversum in rep en roer. Tot die tijd stond ik keurig ingepland op een Koninginnedag-wandeling van 800 meter rond de kerk in De Rijp of Amstelveen. Ik zou op 30 april filmen, zoals ik dat de afgelopen jaren gedaan heb, met een draadloze camera tussen het prinsen- en prinsessenspul.

Direct na de abdicatietoespraak, eind januari, begon het grote ronselen van mensen. In een paar dagen tijd ben ik wel vier keer benaderd door verschillende grote partijen. Ik moest kiezen, maar niemand kon exact vertellen wat ze in de aanbieding hadden. Laat staan dat er garanties werden afgegeven.

Mijn eerste prioriteit was om erbij te zijn. In Amsterdam en het liefst werkzaam voor de internationale live-uitzending. Na enig wikken en wegen besloot ik trouw te blijven aan DutchView MBS, de partij waarvoor ik de afgelopen jaren ook gewekt heb. Ik hoopte vervolgens natuurlijk dat ik een belangrijke camera toebedeeld zou krijgen. Zo ambitieus ben ik wel.

Er werd geschoven en gewisseld. Even leek het er op dat ik tijdens de rondvaart in een bootje mocht, maar er waren kapers op de kust. Later dreigde ik zelfs als freelancer plaats te moeten maken voor iemand in vaste dienst. Om mij heen hoorde ik verhalen van complete ploegen, met zeer ervaren collega's, die afgezegd werden, omdat de plannen wijzigden. Zij zitten straks thuis. Gelukkig stak mijn belangenbehartiger zijn nek voor mij uit en hoorde ik uiteindelijk de verlossende woorden: 'De Dam met een draadloze CAM.'

De W van Wireless!

Vanmiddag bleek dat een van de twee draadloze Dam-Cam's voornamelijk zal opereren in de buurt van Centraal Station. Die camera is mij toebedeeld. Met een verslaggever van het NOS Journaal ga ik dinsdag peilen hoe druk het wordt, we gaan sfeer proeven op het Damrak en aan het eind van de dag laten we zien of de mensen ook weer met de trein naar huis kunnen. Het wordt een lange dag. Met een beetje mazzel mag ik even bijspringen op de Dam, maar de kans is groot dat ik geen royal zal zien. Eerlijk gezegd was dat best even slikken. Het shot voor de eeuwigheid zal ik zeker niet maken, tenzij er iets gierend uit de hand loopt. Dat hoop ik niet.

In elk geval ga ik dinsdag mijn uiterste best doen. Ik wil ze een poepie laten ruiken, zodat ik -als mijn kleinkinderen over 30 jaar het All Area-pasje bewonderen- wellicht toch nog een prachtig verhaal kan vertellen over dat ene shot van mijn hand, dat echt iets toevoegde aan die lange live-uitzending.

shot voor de eeuwigheid

Op 30 april zit heel Nederland voor de buis om niets te missen van de troonswisseling. De NOS zal die dag tientallen camera's opstellen in Amsterdam om alles wat er gebeurt in beeld te vangen. Technisch gezien is het een gigantische operatie. Alle verloven zijn ingetrokken. Het nieuwste van het nieuwste wordt ingezet. Dit wordt het huzarenstuk van de Nederlandse televisie. De beelden gaan uiteindelijk de hele wereld over.

Bij zulke historische gebeurtenissen is er altijd één shot dat in het collectieve geheugen blijft hangen. Een beeld dat telkens weer uit het archief gehaald wordt; het shot voor de eeuwigheid.

Van de vorige kroning kennen we allemaal de balkonscène, de rellen in Amsterdam, maar toch vooral het plaatje waarin Beatrix met haar hermelijnen mantel een hand in de lucht steekt en de eed aflegt: 'Zo waarlijk helpe mij God almachtig.' We kennen de kus die Beatrix kreeg tijdens haar spontane bezoek aan de Jordaan op Koninginnedag in 1988 of het meisje dat in Houten bij Prins Claus achter op de fiets sprong. En we kennen helaas ook allemaal het beeld van Karst T. die met zijn Suzuki Swift tegen De Naald in Apeldoorn botst en het daarop volgende shot van de geschokte leden van Het Koninklijk Huis in een open bus.

Bij het huwelijk van Willem Alexander en Maxima op 02-02-2002 was het helemaal duidelijk. Iedereen kent 'de traan van Maxima'. Het verhaal van regisseur Rudolf Spoor en zijn regieaanwijzingen, horend bij dit moment, vind je terug op YouTube. Wat niet veel mensen weten is dat Hannie Schoots de cameravrouw was die vanuit de kooromgang, achter in de kerk, de camera bestuurde.

Het bewuste shot werd gemaakt door Camera 2. Een remote camera met een 21x zoomlens op extender, verscholen in een bloemstuk. De camera kon automatisch omhoog en omlaag, zodat de lens altijd op ooghoogte was, ongeacht of het bruidspaar stond of zat. Deze camera had de exclusieve taak om bij Maxima te blijven. Op het meest indrukwekkende moment van 'Adios Nonino', gespeeld door Carel Kraayenhof, moest Hannie inzoomen op de prinses. 'Zo close mogelijk!' zei Rudolf Spoor er bij. Hij had bedacht dat àls er een traan zou vloeien, dit het moment zou zijn.

De cameravrouw in kwestie had geen tijd om na te denken over de historische waarde van het beeld. Zij moest een uiterst subtiele camerabeweging maken met apparatuur die meer geschikt was voor het grovere werk. Zo'n hothead is vooral gemaakt om met een wijdhoeklens aan een crane te bewegen en niet om een vloeiend teleshot te maken van een stil zittend echtpaar.

‘Als je helemaal op het eind van zo'n lens werkt, zie je elke trilling. Bovendien was de scherptediepte nul,’ zegt Hannie nu, als we samen terugkijken.  ‘Alles wat je deed met de op afstand bestuurbare camerakop werd een beetje schokkerig; elke correctie hoekig.’

De gemiddelde kijker ziet het echt niet, maar cameramensen zijn in dit soort situaties perfectionisten die helemaal op gaan in hun vak. ‘Natuurlijk was ik gespannen, maar vooral geconcentreerd. Ik heb me op dat moment zeker niet gerealiseerd dat we dit shot nog heel vaak terug zouden zien. Misschien is dat maar goed ook.’

Zo moet je als cameraman ook niet nadenken over de miljoenen mensen die als het ware op je vingers kijken. Het is een beetje als een voetballer die een penalty gaat nemen in de WK finale. Met dat verschil dat niemand tijdens zo'n grote live uitzending precies kan voorspellen wat het moment suprême is.

Het shot voor de eeuwigheid maak je niet zomaar. Deels is het kennis en kunde van de cameraman of vrouw. Die moet lef tonen, keuzes maken en een situatie goed inschatten. Maar hij of zij moet vooral op de goede positie staan en op het juiste moment. Er moet iets heel bijzonders gebeuren en de regisseur moet het zien.

Straks op 30 april zit er zeker weer een shot voor de eeuwigheid bij. Wat dat zal zijn en wie het shot gaat maken, dat weet nu nog niemand. Maar neem van mij aan dat alle cameramensen (en dat zijn er heel veel die dag) hun stinkende best zullen doen.

Deze column schreef ik voor Broadcast Magazine.

Gründlichkeit

Prinsheerlijk zit ik achterop bij de ongekroonde koning der cameramotor-motorrijders. We toeren met een BMW K1200GT door Hamburg, alsof we deelnemen aan een super simpele puzzelrit. We hoeven alleen een 42 kilometer lange blauwe lijn door de stad te volgen. Om het nog iets eenvoudiger te maken rijdt er een kleine auto met antennes voor ons. Drie andere motoren maken hetzelfde tochtje langs Reeperbaan, Köningstraße, Landungsbrücken, het Rathaus en andere bezienswaardigheden.

Dit is de eerste van twee testdagen voor de Hamburger Marathon, die wij zondagochtend voor de NDR in beeld zullen brengen met drie Nederlandse cameramotoren. We zijn ingehuurd door de Duitse firma Riedel, die gespecialiseerd is in verbindingen en communicatie, maar zij hebben geen eigen motoren, ervaren motorrijders en cameramensen. Daarvoor maken ze gebruik van de expertise die DutchView MBS wel in huis heeft.

Ik mag zondag motor 3 doen en zal me voornamelijk richten op de kop van de dameswedstrijd. Vermoedelijk gaat dat niet heel veel schakelingen opleveren, maar dit is wat de Duitse regisseur van motor 3 verwacht. Hij heeft ons vanmorgen in een bespreking van anderhalf uur tot in de puntjes uitgelegd wat hij wil. De nadruk lijkt ook een beetje te liggen op het in beeld brengen van herkenbare punten en opvallende gebouwen.

Bij een marathon in Nederland bouwen en testen we de techniek op zaterdag, om op zondagochtend een rechtstreekse uitzending te verzorgen. In Duitsland gaat dat heel anders. Hier zijn ze sinds dinsdagochtend in de weer met het plaatsen van ontvangststations op daken van hoge gebouwen. Zeven van dit soort punten zijn er in totaal. De motoren zijn afgelopen maandag naar Duitsland gebracht waar ze zijn behangen met de techniek van Riedel. Wij gebruiken alleen de camera's die door DutchView zijn aangepast voor dit specifieke werk. Donderdag is de motorploeg al naar Hamburg vertrokken, omdat de klant wil dat we twee volledige dagen aanwezig zijn voor tests, besprekingen en repetities.

Dit is het tweede rondje van de dag. Overal hebben we verbinding, zelfs in een kilometerlange tunnel, maar hier en daar zien de Duitse ingenieurs een kleine spetter in het beeld of horen ze een kort kraakje. Dan doen ze alsof de wereld vergaat, kijken ze beteuterd en beginnen technici ogenblikkelijk te stressen of te schroeven. Vanmorgen dacht ik even dat er op hele delen van het parkoers nog geen goede ontvangst was, maar dat bleek niet helemaal te kloppen.

We werken hier aan de details. Dat mag wat kosten. Het voordeel voor ons is dat we het parkoers goed leren kennen en in mijn geval zijn extra vlieguren achterop de motor altijd welkom. Ik doe het niet zo vaak en moet telkens opnieuw mijn draai vinden. Ik moet spiertjes wakker maken die ik normaal gesproken niet aanspreek, telkens opnieuw uitvlooien wat de beste balans is en even oefenen met het vasthouden van de camera wanneer je als een wokkel gedraaid achterop die motor zit. Het is fijn om alles even rustig af te stemmen met de ervaren motorrijder. Ook hij heeft tips. Do's en don'ts. Een onbesuisde cameraman kan er natuurlijk voor zorgen dat je pardoes in de greppel belandt en dat is niet de bedoeling.

Ondertussen wordt al sinds vrijdagochtend door de NDR gebouwd op de finishlocatie. Ook de vaste camera's staan er twee dagen eerder dan wij in Nederland gewend zijn. Het TV Compound bij de Messe, daar waar alle regiewagens staan, heeft een omvang zoals wij die alleen kennen bij grote internationale evenementen. Hier is het feitelijk een regionale omroep die uitpakt. Twee regiewagens, drie materiaalwagens, een productiecamper, cateringtent, verbindingswagen, satellietwagen en natuurlijk de materiaalwagen van de motorbende.

Zaterdag aan het eind van de middag is de generale repetitie. Dan moet alles werken alsof we live op zender gaan. De regisseur heeft iedereen gewaarschuwd dat er werkelijk niemand meer mag sleutelen op dat moment. Alles moet staan als een huis en als hij dat zegt, dan is dat zo. Zoveel is mij inmiddels wel duidelijk. Dat mag overigens ook wel, want kosten nog moeite zijn gespaard om het allemaal goed te laten verlopen.

Zaterdagmorgen zullen we nog een rondje rijden. Of twee. Geduldig checken wij de intercomsystemen, de beeldverbinding en onze roodlicht-signalering. Ondertussen speel ik lekker met mijn cameraatje en klets ik gezellig met Arno Koning, mijn motard voor dit weekend. Deze jongen hoor je niet klagen!

chadli

'Maak even een shot van Chadli!' De regisseur gaat er vanuit dat alle cameramensen langs de lijn weten wie Nacer Chadli is. Bij welke club hij speelt, hoe hij er uitziet en waar hij loopt, in de spits of tussen de verdedigers. Misschien zit hij wel op de bank. Verschijnt Chadli niet binnen enkele seconden op een van de monitoren in de regiewagen, dan wordt de regisseur ongeduldig. Zo niet narrig.

De doorsnee voetbalregisseur is sportgek, kent de spelers van elke club in het betaald voetbal, ziet op zijn minst alle wedstrijden in samenvatting en is op de hoogte van de meeste achtergrondverhalen. Hij verwacht van cameramensen dat zij ook goed ingevoerd zijn.

Een dag later, bij een concert van de Bach-vereniging, wordt de cameraman geacht te weten wat een theorbe is. Streng dirigeert de regieassistente de camera's in de richting van hobo, fagot en de traverso.

'Ziet iemand Janine Jansen ergens staan?'

In Den Haag is het wachten op de minister van Onderwijs. 'Ga maar vast posten bij Algemene Zaken', zegt de politiek verslaggever aan de telefoon. 'Mocht de staatssecretaris voorbij komen, dan willen we hem ook hebben.' Dus moet de cameraman in kwestie wel weten wie Jet Bussemaker is. Of Sander Dekker.

Bij de start van de voorjaarsklassieker mag een shot van Peter Sagan niet ontbreken. Fabian Cancellara en Philippe Gilbert ook niet.

Voor Kassa doen we iets met Pierre Wind. 'Die ken je toch wel?'

Ten tijde van 5 december moet de cameraman weten wie Hoofdpiet en Huispiet is. Wellespiet, Pietje Precies, Ballonnenpiet en natuurlijk de Rarepiet moet hij uit elkaar houden. Ga er maar aan staan.

Hij moet weten waar het NDT zit. Het MCO en de VU. Wat BuZa is. Het NT, de RET, het UMC, AZM en AMC. Ik noem maar wat. 

Na afloop van de carnavalsoptocht in Maastricht moet hij even een shot maken van de burgemeester en zijn vriend. Wie maakt mevrouw Kuipers als haar man wordt gehuldigd in Noordwijk, na afloop van zijn ruimtereis?

Tijdens het concert van Elly en Rickert in Carré moet de camera in het orkest razendsnel van de trombones naar de marimba en zodra de hit Kauwgomballenboom wordt ingezet komt de kazoo prominent in beeld.

De vader en moeder van Sven Kramer zitten op de tribune, naast zijn vriendin. De nieuwe vriend van Ranomi Kromowidjojo is er ook.

Op de rode loper heeft de showbizz-verslaggever speciale aandacht voor de kinderen van Andre Hazes. De ex van Jan Smit, zijn moeder, meneer en mevrouw van den Ende, Josje van K3 en de geblesseerde J van de 3J's.

Wat zijn de regels bij korfbal? Hoe is de puntentelling bij tafeltennis en uit hoeveel periodes bestaat een ijshockeywedstrijd? Zijn er nog speciale spelregels als leden van het Koninklijk Huis ergens hun opwachting maken en waarom moet je altijd uit de buurt blijven van Leo Vogelzang? 

Maurits kennen we allemaal en Marilène ook. Maar het is zaak om ook Bernhard, Pieter-Christiaan en Floris uit elkaar te houden. Het wordt op prijs gesteld als de cameraman weet bij welke prins Annette hoort. Anita en Aimée.

Wie is burgemeester in Rotterdam? Commissaris van de Koningin in Groningen en wat is de overeenkomt tussen Beppie en Wia Buze?

Zo kan ik nog even doorgaan.

De basiskennis van de gemiddelde cameraman gaat veel verder dan het vinden van de aan- en uitknop. Het is niet alleen een kwestie van scherpstellen en diafragmeren. De allround-cameraman heeft een neus voor mensen die er toe doen. Dat is vooral een kwestie van ervaring, opletten en altijd goed luisteren. Kijken naar lichaamstaal. Door hebben wanneer andere persmensen nerveus worden, zorgen dat je op tijd bent, de positie met het beste overzicht inneemt en je huiswerk hebt gemaakt.

Na verloop van tijd levert het een algemene ontwikkeling op waar je U tegen mag zeggen. Cameramensen zijn dan ook geduchte tegenstanders tijdens een potje Triviant en als de bezuinigingen bij de omroepen doorgaan kunnen ze altijd nog aan de slag als leraar Maatschappijleer. Of als betweter.