klik

De kandidaten van een quiz denken na. Het publiek wacht gespannen af. De presentator kijkt vlug op zijn briefje om nogmaals te checken of hij het juiste antwoord in zijn hoofd heeft. De camera’s zoomen langzaam in. Eentje maakt een trage rijder door de doodstille studio. En dan opeens is er heel duidelijk een klik te horen. Alle cameramensen kijken in de richting van camera 4. De betreffende cameraman kan wel met dolly en al door de gladde studiovloer zakken. Hij schaamt zich kapot. Vijfentwintig jaar ervaring en toch… 

Niet weer! 

Het wordt nu wellicht een heel klein beetje technisch, maar ik zal proberen om dit verhaal juist voor niet-cameramensen zoveel mogelijk in Jip en Janneketaal op te schrijven. Het gaat over de Osprey Elite. Dat is een dolly van het merk Vinten die in Omroepland heel veel wordt gebruikt. Het is een tweetrapszuil op wielen waar de camera op staat. Hiermee kan je een camera in alle richtingen bewegen: op en neer, naar links en rechts. Een goede dolly biedt stabiliteit en een zekere lichtheid, zodat de cameraman soepel kan rijden, sturen en in hoogte kan variëren terwijl zijn shot in de uitzending wordt gebruikt. 

De Osprey heeft drie paar wielen die op twee manieren over een gladde vloer kunnen bewegen. Dankzij een knop op de basis van het apparaat kan de cameraman met zijn voet kiezen tussen ‘crab’ of ‘steer’. In de crabmodus zijn de wielen onderling gekoppeld om in één richting te sturen. Dit gebruik je het meest tijdens het filmen. In de steermodus vergrendelt de positie van twee wielen en draait alleen het derde wiel als de cameraman aan de stuurring draait. Zo wordt de dolly wendbaar als winkelwagentje en dat is vooral handig bij snelle verplaatsingen of om op een specifieke plek te komen. 

De zuil is ontworpen om het gewicht van een pan- en tiltkop, de televisiecamera met lens en eventueel een autocue te dragen. Deze wordt gevuld met perslucht en met behulp van kleine gewichtjes precies in balans gebracht, waardoor hij heel soepel omhoog en omlaag kan. Als het goed is stijgt of zakt hij niet uit zichzelf wanneer je het apparaat los laat. De minimale hoogte van een Osprey is 66 centimeter en maximaal uitgeschoven is hij 1 meter en 43 centimeter. 

Deze dolly biedt de cameraman veel meer mogelijkheden dan een simpel statief en is daarom een onmisbaar stuk gereedschap in elke televisiestudio. Het is echt een geniaal hulpmiddel. Super handig, maar er is echter één onderdeel van de Osprey dat iedere cameraman wel eens heeft opgebroken. Aan de onderkant zit namelijk een klein knalrood haakje, waarmee je de zuil kan vergrendelen op het moment dat je de camera niet gebruikt of de dolly gaat vervoeren. Je wil immers niet dat die persluchtzuil opeens omhoog knalt als je het gewicht er vanaf haalt of dat hij opeens een eigen leven gaat leiden wanneer je even niet in de buurt bent. Daarvoor zijn er twee haakjes die in elkaar kunnen grijpen. Simpel. Als je de boel wil locken moet je die rode omhoog schuiven en zodra je de dolly gaat gebruiken moet je hem weer naar beneden drukken, dan verdwijnt hij in het ontwerp van de dolly. Anders kan het gebeuren dat je de zuil per ongeluk vergrendelt wanneer je een laag shot maakt. Dat in elkaar grijpen van die haakjes gaat altijd gepaard met een typisch klikgeluid. Of beter een ‘KLAK’ Een geluid dat iedere cameraman gelijk herkent.

Terug naar camera 4 bij de opname van die quiz. Je voelt hem al aankomen. De cameraman in kwestie is dus vergeten om de rode haak naar beneden te drukken. (Camerawork for Dummies, bladzijde 1.) En net nu, op dat hele stille moment in de studio, als hij een lage rijder wil maken, grijpen die twee verdomde haakjes in elkaar. ‘KLAK!’ Hij zit vast. Geflurkt. 

Alle cameramensen op de vloer denken: ‘Beginnersfout!’ Gelukkig weten ze ook allemaal dat ze niet te hard moeten gniffelen. Ze hebben het allemaal wel eens meegemaakt. De meeste cameramensen veel vaker dan een keer. Je moet alleen een beetje de mazzel hebben dat het tijdens een repetitie gebeurt of als er veel herrie is, zodat niemand het hoort. En het liefst niet als je live-geschakeld bent.