Vroeger was het simpel: Een omroep koos ervoor om een bepaald programma te maken of een evenement uit te zenden en financierde dat. De omroep bepaalde vervolgens hoe het programma er uitzag, wie het mocht maken, welke partij de faciliteiten leverde en waar het werd opgenomen. Alle overige knopen hakten zij ook door. Dat was overzichtelijk voor iedereen. Eindredactie, productie en de regisseur hadden een grote mate van vrijheid.
Tegenwoordig ligt het iets gecompliceerder en dat komt voor een deel door de manier waarop producties vandaag de dag worden gefinancierd. Nu zijn er bij audiovisuele producties meestal meer partijen betrokken. Het benodigde budget wordt deels bij elkaar gesprokkeld met reclame, sponsoring of bartering, er zijn subsidies, organisaties participeren in allerlei constructies en het is lang niet altijd meer een omroep die een programma maakt. De afgelopen twee jaar hebben, mede door de coronapandemie, heel veel organisaties ontdekt dat het produceren van eigen content interessant kan zijn. Faciliteiten worden steeds betaalbaarder en dus duiken organisatoren van evenementen, artiesten, kunstinstellingen, maar ook bedrijven in de wereld van video. Er ontstaan allerlei nieuwe vormen en coproducties. In de basis is dat voor de AV-branche super interessant, want het levert veel en leuk werk op, maar alle betrokken partijen hebben bij zulke producties ook een zekere mate van zeggenschap. Voor de crew op de vloer is het niet meer altijd helder wie ervoor zorgen dat een bepaalde opname mogelijk wordt gemaakt en dus wie er iets te vertellen heeft.
De tijd waarin een regisseur, onafhankelijk van wie dan ook, kon bepalen waar een camera moest staan of een lamp hoorde te hangen, is voorbij. Over heel veel factoren praten de verschillende belangenbehartigers mee en daar moeten wij soms nog een beetje aan wennen. Zo krijg je te maken met producenten, theaterbazen, kaartverkopers, marketingmedewerkers, organisatoren, sponsors, editors, aftermoviemakers, art-directors, reclameverkopers, artiestenmanagers, creatives, consultants, showregie, eventmanagers en/of de vrouw van de directeur. Mensen met wensen. En vaak hebben zij weer mannetjes en vrouwtjes op de vloer die hun zaakjes verdedigen.
Een mooi voorbeeld is dat er opeens heel moeilijk gedaan kan worden over de zichtlijnen van vier of zes bezoekers in een stadion, theater of concertzaal, terwijl de consequentie is dat duizenden televisie- of onlinekijkers het minder goed kunnen zien als we daarvoor een camera verplaatsen. En toch moet het. Verschillende belangen. Degene die betaalt heeft niet altijd genoeg kennis van zaken, stelt andere prioriteiten, staat soms niet open voor argumenten of is even onbereikbaar, maar bepaalt toch.
Vaak omdat er in een voortraject niet over is gesproken. Het komt voor dat onze eigen belangenbehartigers de voorwaarden die horen bij een audiovisuele productie niet op tijd in de groep hebben gegooid of zelfs een beetje hebben verkwanseld. Zoiets gaat sneller en gemakkelijker dan je zou denken en meestal met de beste intenties of in elk geval zonder kwade wil. Er komt ook heel wat bij kijken als je met camera’s in de weer gaat. En als niets vanzelfsprekend is, dan zie je snel iets over het hoofd.
Vroeger sloegen we dan alsnog met de vuist op tafel of we lieten onze regisseur dat doen, maar met alle verschillende belangen is het anno 2022 een politiek spel. Dan moet je wel precies weten tegen wie je iets zegt, aan welke touwtjes je trekt en oppassen dat je niemand passeert. Voor je het weet heb je op lange tenen gestaan en is er de rest van de dag nauwelijks nog speelruimte. Zodra er iemand ‘Weet je wel wie ik ben?’ tegen je zegt, weet je eigenlijk al dat het te laat is. Dan moet je van goede huize komen om nog iets recht te slijmen.
Maar heel vaak weten cameramensen, geluidsmensen of onze technici inderdaad niet exact hoe de hazen lopen. Wij vliegen voor een dag in en proberen in korte tijd voor onszelf een optimale situatie te creëren. Dat is ons vak. Wij willen graag zo goed mogelijk ons werk doen en dus strijden we elke dag opnieuw voor een paar vierkante meters, voor een kleine verhoging of om een paar mensen op de tribune te verplaatsen. Je wil lekker werken in plaats van een hele avond jezelf in bochten te wringen. Dus vragen we of dat ene lampje net iets kan verschuiven, die microfoon iets naar links of naar rechts mag. Als de belangrijkste spreker twintig centimeter schuift staat hij of zij beter voor de achtergrond. Niet geschoten is altijd mis. Wij zijn doelgericht en praktisch. We denken in oplossingen en mogelijkheden. Zo zijn we geprogrammeerd.
Het is dus meer dan ooit een kwestie van samenwerken en elkaar helpen. We moeten al die nieuwe partijen leren kennen, soms een beetje opvoeden of ze wegwijs maken in de wereld van video. Het menselijk oog gaat bijvoorbeeld heel anders om met het licht van een voorstelling, show of concert dan een televisiecamera. Als je puur voor grote schermen in de zaal werkt en vooral close shots van de artiesten maakt, dan komt het in de meeste gevallen wel goed met het showlicht op een podium, maar zodra je een registratie maakt, dan wil je ook de hele tent laten zien of tonen hoe het publiek reageert. Daar heb je meer licht voor nodig en dat kost extra geld. Wanneer iemand met weinig of geen verstand van filmen dat bij elkaar moet harken, moet je aan hem of haar tijdig uitleggen waarom het nodig is en hoe belangrijk het verschil is.
De (theater)lichtman die een show al honderd keer op een bepaalde manier heeft gedaan en misschien het bestaande lichtplan heeft bedacht, die beschouwt dat als zijn kindje en vindt het wellicht lastig om iets te veranderen of toe te voegen. Soms stuit je op vakbroeders die denken dat ze hun winkeltje moeten beschermen en die veel invloed hebben. Daarom zijn de lichtontwerpers, waar wij graag mee werken en die we meenemen naar zo’n theater of organisatie, ook halve diplomaten, die bij menig vredesoverleg van de VN niet zouden misstaan.
Meestal komt het al snel goed en is iedereen blij, maar zo nu en dan komen we ook terecht in een moeras van eigenwijze ego’s met niet al te veel kennis van zaken. Dan moeten we wel eens op onze lip bijten, frustratie onderdrukken en compromissen sluiten waar ons professionele hart van gaat bloeden. Maar langzaam groeit er iets en worden de audiovisuele bedrijven waarmee we al die mooie projecten doen ook weer handiger in het aangeven van de minimale eisen waaraan een goede opname moet voldoen. Het is en blijft een markt in die zich snel ontwikkelt.
Voor de duidelijkheid zou ik wel graag een nieuwe regel in het Basisboek Televisiemaken willen laten opnemen: ‘Wie bepaalt, die zal wel betalen.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Ik wil reacties altijd eerst even lezen, voor ze op dit weblog worden geplaatst. Daarom kan het even duren voor een reactie wordt gepubliceerd. Ik plaats niet zomaar elke reactie. Het is mijn weblog, dus ik bepaal wat ik een goede reactie vind en wat niet. Als je het er niet mee eens bent, dan moet je lekker zelf een weblog beginnen.
Anonieme reacties zal ik extra kritisch bekijken.