waarom alle freelancers in Omroepland zich nu zorgen moeten maken

Eerlijk is eerlijk; ik dacht ook dat het wel los zou lopen met de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties, ofwel de nieuwe regels met betrekking tot ZZP’ers en de contracten die wij binnenkort moeten afsluiten met onze opdrachtgevers. Er is weliswaar een hoop te doen over het afschaffen van de VAR, maar ik dacht dat het voorlopig zo’n vaart niet zou lopen. De plannen van Staatssecretaris Wiebes gaan wel per 1 mei in, maar de belastingdienst zou het eerste jaar toch geen boetes uitdelen. Waar maakten we ons druk over? Met een paar collega’s had ik al besproken dat ik de kat uit de boom zou kijken en voorlopig in ieder geval hélémaal niets zou tekenen…

Dat was een naïeve gedachte!

De vorige week was ik uitgenodigd voor een bijeenkomst in Bussum, waar een specialist op het gebied van loonheffingen en arbeidsrecht uitgebreid in ging op de gevolgen van de nieuwe wet (WDBA). In de zaal zat een select gezelschap bestaande uit opdrachtgevers in Omroepland, ZZP’ers en iemand van een uitzendbureau. Iedereen had zijn eigen belangen, maar de vragen over de nieuwe wet waren ongeveer hetzelfde: Wat verwacht de Belastingdienst nu van ons en hoe weten we zeker dat we bij een controle geen gezeur krijgen? Die vragen bleken niet eenvoudig te beantwoorden. Het kwam er een beetje op neer dat op dit moment niemand precies weet hoe de Belastingdienst de komende jaren zal omspringen met deze nieuwe regels. Ook de Belastingdienst zelf niet, zo lijkt het.

Feit is dat opdrachtgevers vanaf mei verantwoordelijk zijn voor het controleren op ‘schijnzelfstandigheid’ bij de ZZP’ers waarmee ze werken. Wie iemand inhuurt die volgens de controleurs van de Belastingdienst niet echt een zelfstandig ondernemer is, loopt straks het risico, om met terugwerkende kracht, allerlei loonbelastingen en heffingen te moeten betalen. Dat kan bij de grote facilitaire bedrijven, omroepen of producenten flink in de papieren lopen. Bedenk eens hoeveel freelancers een bedrijf als United of Facility House op jaarbasis inhuurt en wat er gebeurt als een overijverige ambtenaar na bijvoorbeeld vijf jaar, tijdens een controle opeens vindt dat al die ZZP’ers niet echt zelfstandig zijn. Als zij met terugwerkende kracht over al dat werk alsnog loonheffingen moeten betalen zijn die bedrijven nagenoeg failliet.

Of de soep uiteindelijk zo heet gegeten wordt doet nu niet ter zake. Opdrachtgevers knijpen hem als de ziekte en móéten er op korte termijn alles aan doen om zich hier tegen in te dekken. Er zijn grofweg twee mogelijkheden: Ofwel ze stellen model- of standaardcontracten op voor cameramensen, geluidsmensen, editors en ander AV personeel, leggen deze ter controle voor aan de belastingdienst, om ze vervolgens door al hun freelancers te laten ondertekenen óf ze schuiven uit vrees voor de Belastingdienst de verantwoordelijkheid door en besteden de hele inhuur van freelancers voortaan uit aan een soort uitzendbureau. NEP en Ericsson doen dat laatste al. Ook omroepen zijn geschrokken en denken er serieus over om hun freelance camera- en geluidsmensen niet langer zelf in te huren, maar bijvoorbeeld de facilitaire bedrijven op te zadelen met het probleem.

Voor freelancers zoals ik (freelance cameraman) ontstaat er hoe dan ook gedoe. Als straks alles via tussenpersonen, uitzend- of verloningsbureautjes moet, dan gaat ons dat vroeg of laat geld kosten, want die bedrijfjes werken natuurlijk niet voor niks. Bovendien ben ik zelfstandig ondernemer en wil ik mijn zaken zelf regelen met mijn opdrachtgevers. Dus ontkom ik niet aan die verdomde contracten die ik met elke opdrachtgever dien af te sluiten.

Nu ben ik vooral bang dat iedere opdrachtgever zijn of haar eigen overeenkomst ontwikkelt en ik dus vanaf mei een gigantische berg papier krijg toegestuurd, vol complexe juridische taal, met het verzoek om even snel te tekenen. Dan heb ik een rechtsgeleerde nodig om al die contracten goed te doorgronden en eventuele addertjes onder het gras op te sporen. Waarschijnlijk zet iedere opdrachtgever ook zijn eigen voorwaarden in die contracten en teken je niet alleen voor die verfoeide Belastingregels, maar tegelijk voor allerlei andere afspraken. Of je wil of niet.

Opdrachtgevers zitten natuurlijk niet te wachten op individuele onderhandelingen over losse paragrafen met elke freelancer die ze inhuren en wij freelancers willen niet elk contract dat we straks toegestuurd krijgen tot op de komma moeten uitpluizen.

Ik hoop dus dat er heel snel een standaard contract voor cameramensen komt waar alle opdrachtgevers mee kunnen, willen en zullen werken. Zo’n modelcontract moet door de Belastingdienst worden goedgekeurd en ook in dat opzicht is het belangrijk dat zo veel mogelijk partijen (omroepen, producenten en facilitaire bedrijven) dit snel samen oppakken.

Ik ben niet zomaar ondernemer geworden en laat me niet graag met mijn rug tegen de muur zetten. Daarom hoop ik dat we eindelijk eens massaal gaan samenwerken in Omroepland. De omroepen, producenten, facilitaire bedrijven én de freelancers. Samen staan we sterk. Laten we er voor zorgen dat deze onhandige nieuwe wet niet voor een kloof zorgt tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers, maar laten we de handen ineen slaan. We hebben elkaar nodig!