omscholen

dagboek - ZZP’er in crisistijd 

(nr. 22 / dag 45)

Deze week hebben we opnieuw te horen gekregen dat we voorlopig vast zitten aan de maatregelen rond corona. Evenementen zijn tot 1 september verboden en of ze daarna weer georganiseerd mogen worden is nog lang niet zeker. Dat betekent ook dat er voorlopig teveel cameramensen zijn en logischerwijs krijgen freelancers de eerste klappen. Volgens Klaas Knot, de directeur van de Nederlandse Bank, moet iedere ondernemer kritisch blijven kijken naar de levensvatbaarheid van zijn of haar onderneming en desnoods omscholen. In de basis heeft hij gelijk en ik wil me ook heel graag nuttig maken, maar wat ik in 32 jaar heb opgebouwd kan ik niet zomaar even overboord gooien. 

Ik was vijftien toen ik al zeker wist dat ik cameraman wilde worden. Dit mooie vak heb ik ontdekt als vrijwilliger bij de lokale omroep in Geleen. Zes jaar later mocht ik stagelopen bij AT5 in Amsterdam en daar kwamen de eerste dromen uit. Op mijn drieëntwintigste werkte ik al als freelancer voor NOB Fieldproduction, Cinevideogroep, Camco en AT5. Het waren gouden tijden met de opkomst van zenders als SBS6 en Sport7.

Na een paar jaar heb ik gekozen voor een vaste baan bij de ENG afdeling van het NOB. Daar waren ze gespecialiseerd in het maken van filmpjes met één camera en kon ik beschikken over de nieuwste gadgets. Vakmatig kon ik er veel leren en ik kreeg de kans om mijn netwerk uit te breiden. Ik wilde andersoortige reportages draaien dan alleen maar nieuws en sport. Bovendien mocht ik mij ontwikkelen op het gebied van eerste cameraman en teamleider. 

Na 10 jaar vond ik het opnieuw tijd om mezelf te verbreden als cameraman en heb ik ontslag genomen. De combinatie van ENG (alles met één camera) en multicam (grote producties met meerdere camera’s tegelijk) was in vastedienst moeilijk te realiseren. Het leek me leerzaam om vaker bij andere bedrijven in de keuken te kijken en met nóg meer verschillende collega’s samen te werken. Als een project of regisseur verhuisde naar een ander facilitair bedrijf, wilde ik de mogelijkheid hebben om mee te gaan. Daarnaast vond ik het soms lastig om me te confirmeren aan het beleid van managers en ik dacht dat je als freelancer meer grip had op de invulling van je eigen agenda.

Op 1 januari 2009 ben ik vol goede moed begonnen als ZZP’er. Ik ontdekte al snel dat de zaken, waaraan ik me in vaste dienst ergerde en waarover ik discussieerde met mijn bazen, ook bij andere bedrijven niet altijd even goed geregeld waren. Het gras is niet groener bij de buren. Ook is de vrijheid van een freelancer betrekkelijk. Je kan gemakkelijker ‘nee’ zeggen tegen een aanvraag, maar daar staat een constante druk tegenover om de agenda gevuld te houden. In vaste dienst viel er vaak wel iets te schuiven, maar voor een freelancer is het lastig om aangenomen opdrachten weer terug te geven. Bovendien komt altijd alles tegelijk. In een rustige week word je drie keer voor dezelfde dag gevraagd. Als je net een klus hebt aangenomen, belt tien minuten later iemand met een nog mooiere aanbieding voor dezelfde dag. 

In financieel opzicht is het voor de freelance cameraman ook geen vetpot. Ik kan er prima van leven, maar ik betwijfel of ik echt meer te besteden heb dan toen ik nog in loondienst was. Dat heeft te maken met de hoge kosten voor verzekeringen en pensioen. Bovendien moet je een buffer opbouwen voor mindere tijden. Als dat  op orde is en je werkt niet meer dan vier of vijf dagen in een week, dan houd je onder de streep ongeveer evenveel over als een ervaren cameraman in vaste dienst. Het verschil zit hem er in dat overuren direct worden uitbetaald en dat je soms een belastingvoordeeltje hebt op het moment dat je een computer of een fotocamera koopt. Maar een ZZP’er die niet werkt, bijvoorbeeld tijdens de vakantie, krijgt ook geen geld. Daar moet je tegen kunnen. Het gevaar bestaat dat je als een dwaas blijft werken, uit angst dat het de volgende week minder wordt.

Toch ben ik blij dat ik de stap gezet heb. Leven als ZZP’er is wat mij betreft een heel bewuste keuze. Freelance zijn is niet beter of slechter dan een baan in vaste dienst. Het is een way of life en die past bij mij. Overal waar ik kom leer ik weer iets nieuws en word ik geconfronteerd met inzichten die net even anders zijn. Ik ben mijn eigen baas en moet mijn eigen koers bepalen. Het ondernemerschap dwingt me om flexibel te zijn. Dat is niet altijd eenvoudig en het wordt voor mijn gevoel ook iets moeilijker naarmate ik ouder word, maar stilstaan is geen optie. Een freelancer moet zichtbaar blijven, aardig gevonden worden en zichzelf verkopen. In principe geldt dit voor elke cameraman, maar een ZZP’er die verslapt of verzuurt merkt dat al snel in zijn portemonnee. 

Alle vormen van camerawerk zijn interessant, maar mijn corebusiness was de afgelopen jaren vooral het filmen van sport en evenementen. Concerten, herdenkingen, theaterregistraties, feesten, eenmalige tv programma’s en heel veel sportwedstrijden. Dat is super afwisselend, je komt nog eens ergens en je mag altijd vooraan staan. 

Ik dacht dat ik als freelance cameraman voor de juiste markt had gekozen. Twintig jaar lang heb ik geroepen dat ik sport deed, omdat het altijd uitdagend is om sport te filmen, maar ook omdat er op dat gebied áltijd werk voor cameramensen is. Of was… 

‘Voetbal stopt nooit,’ zei ik dan.

De persconferentie van Premier Rutte, afgelopen dinsdag, was confronterend. Er is voor de freelance cameraman voorlopig weinig licht aan het eind van de tunnel. We moeten echt voor de langere termijn gaan nadenken over aanpassingen. Deze coronacrisis is kennelijk geen kwestie van twee maanden pauze nemen. Voor we van die intelligente lockdown af zijn moeten we nog heel wat sloten openen en sleuteltjes zoeken.

Toch is het wat mij betreft nog veel te vroeg om na te denken over omscholen. Niets is mooier dan mijn huidige vak en ik kan echt niet bedenken in welke sector ik mezelf net zo goed zal vermaken. Wel ben ik druk met het resetten van mezelf. Noodgedwongen kruip ik uit mijn comfortzone en kijk ik om me heen. Ik zeg geen ‘nee’ meer tegen opdrachten die wat verder van het vertrouwde televisiewerk af staan. Op dit moment help ik iemand met het bouwen van een website, ik ga een serieuze fotografieopdracht doen en ben ik in de slag voor het produceren van een bedrijfsfilm. Dat is allemaal spannend en ik hoop dat ik het red. Hopelijk win ik zo wat tijd tot mijn zo geliefde en vertrouwde omroepwereld weer op stoom komt.